Индустрия 4.0 жетістіктері предиктивті қызмет көрсету тәсілдерін қамтыған өндірістік операцияларда төңкеріс жасады. Бұл әдіс техникалық қызмет көрсету кестелерін тиімді оптимизациялау және үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету арқылы маңызды тәсілдердің бірі. Зерттеу жұмысында алдын ала техникалық қызмет көрсетудің теориялық негіздері, тарихи оқиғалары және практикалық қолданылуы туралы кешенді әдебиет шолу ұсынылған. Әдістемелік бөлімде жабдықтың қалған қызмет ету мерзіміне сәйкес предиктивті модель жасау үшін MATLAB негізіндегі кодты әзірлеуге назар аударыла отырып, зерттеу тәсілі мұқият түсіндіріледі. Алдын ала техникалық қызмет көрсетуді қолдану зерттеуі Пирсон корреляциялық талдауына негізделген Байес шығармашылығы моделін құру арқылы жүргізіледі. Бұл зерттеу операциялық дәлдік пен тиімділікті әртүрлі салаларда арттыруда болжамдық аналитиканың мүмкіндіктерін атап өтеді. Сенімді өндірістік процестерге сұраныс өсе түскен сайын, бұл зерттеудің нәтижелері техникалық қызмет көрсетудің озық стратегияларын дамыту және интеллектуалды өндірістің тұрғысынан операциялық шеберлікке жету туралы түсінік береді.

Медицинада иммерсивті технологияларды белсенді қолдану. АТ дамуы медицинада белсенді қолданылатын жаңа цифрлық өнімдердің пайда болуына әкеледі. Әрі қарай даму нәтижесінде кейбір медициналық қызметтерді метаәлемге көшіріліп, метаемхана тұжырымдамасы қалыптасады. Бұл мақала денсаулыққа арналған цифрлық өнімдерді әзірлеу үшін иммерсивті технологияларды қолданудың таралуы мен ағымдағы жағдайын анықтау үшін зерттеулерге жүйелі шолу жасайды. Жетекші ғылыми деректер қорынан алынған зерттеулер сараланды. Нәтижелер соңғы он жылда медицинада иммерсивті технологияларды қолдануға ғылыми қызығушылықтың айтарлықтай артып, пандемия кезінде шарықтау шегіне жеткенін көрсетеді. Иммерсивті технологиялар медицинада оқыту, практикалық сабақтар, телемедицина және диагностика үшін қолданылатын технологиялардың ең көп тараған түрлері. Сонымен қатар мақалада біздің жеке бағдарламалық өніміміз сипатталған – виртуалды шындық технологиясын пайдаланатын коронарлық артерияны стенттеу симуляторы. Модельдің сипаттамасы және медициналық университет студенттері арасында иммерсивті технологияларды қолданудың тиімділігі туралы сауалнама нәтижелері ұсынылған.

Бұл зерттеу TurtleBot3 Waffle Pi мобильді роботының қойма логистикасына интеграциясын зерттейді жəне оның операциялық тиімділікті арттырудағы, шығындарды азайтудағы рөлін көрсетеді. Зерттеудің негізгі бағыты – жаңа позициялау стратегиясымен толықтырылған автономды навигация үшін LIDAR пайдаланатын Python негізіндегі навигациялық алгоритмді әзірлеу. Бұл роботқа жұмыс процесін оңтайландыру, қателерді азайту және операциялық шығындарды азайту арқылы алдын ала елестетілген торында дәл шарлауға мүмкіндік береді. Механикалық инновациялар мен робототехника арасындағы синергияны көрсете отырып, паллеттерді өңдеуді жақсарту үшін 3D басып шығару арқылы арнайы әзірленген көтеру механизмі енгізілген. Honeywell Experion PKS жүйесіне OPC UA технологиясы арқылы Wiren Board 7 контроллерлермен бірігіп, роботтың үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Бұл қосылу роботтың қолданыстағы өндірістік бақылау жүйелеріне интеграциялану қабілетін көрсетіп, қоймалардағы операцияларды модернизациялаудың ауқымды шешімін ұсынады. Қазақстандық логистика секторына баса назар аудара отырып, мұндай технологияларды қолдану операциялық тиімділік пен бәсекеге қабілеттілікті ұлттық ауқымда арттырудың айтарлықтай әлеуетін көрсетеді. Зерттеу робототехника мен озық басқару жүйелерінің логистикадағы маңызды рөлін атап көрсетеді, сонымен бірге экономикалық өсу мен тұрақтылықты қолдау үшін одан әрі технологиялық жетістіктерді қолдайды.

Медициналық кескіндерді сегменттеу медициналық кескіндерді өңдеуде кеңінен қолданылатын мәселе. Медицинада сегменттеуді қолдану қажетті нысанның орналасуы мен мөлшерін анықтауға мүм- кіндік береді. Модельді таңдауда бірнеше маңызды фактор ескерілді. Біріншіден, модель масканы дәл болжауды қамтамасыз етуі керек. Екіншіден, модель есептеу ресурстарының үлкен көлемін қажет етпеуі керек. Ақырында, жалған оң және жалған теріс болжамдар арасындағы бөліністі ескеру қажет. Біз DICE, IoU, дəлдік пен толықтық, Хаусдорф қашықтығы сияқты параметрлер негізінде өкпенің рентген кескіндерін сегменттеу үшін қолданылатын терең оқытудың төрт моделіне салыстырмалы талдау жасаймыз, олар: негізгі U-Net жəне оның U-Net ++ кеңейтімі, TranUNet жəне Swin-UNet. Ең аз параметрлі CNN модельдері деректер жинағы шектелген көп параметрлі модельдермен салыстырғанда DICE жəне IoU ең жоғары көрсеткішті көрсетеді. Мақалада ұсынылған эксперимент нәтижелеріне сəйкес U-Net максималды DICE, IoU мен дәлдікке ие. Ал бұл оны медициналық кескінді сегменттеуде пайдаланылатын ең қолайлы модельге айналдырады. SwinU-Net – Хаусдорф қашықтығы ең аз модель. U-Net++ максималды толық модель.

Бұл мақалада электрондық құжат айналымы жүйесінің функционалдығы талқыланады. Пайдаланушыға бағыт-бағдар беру үшін интерфейс, қолданбаның негізгі қызметтері мен мақсаты осы жерде сипат талады. Электрондық құжат айналымы қызметі Қазақстандық нарықтағы қолданыстағы шешімдерді талдау негізінде жасалған. Қолданбаны әзірлеу кезінде біз басқа қызметтердің көпшілігінде бар стандартты қызметтерді, сондай-ақ ол жерде жоқ немесе бөлек орындалатын қызметтерді ескердік. Бұл мақала жоба бойынша жұмыстың барлық нәтижесін біріктіреді және қолданбаның соңғы нұсқасын соңғы пайдаланушы тұрғысынан қарауға көмектеседі. Бағдарламамен жұмыс істеудің әрбір кезеңін сипаттай отырып, автор өзі үшін бұрын жіберіп алған кейбір ерекшеліктер мен мәліметтерді де жинай алады. Осы жобаның нәтижелері бизнес-процестерді модельдеуге негізделген заманауи электрондық құжат айналымы жүйесін енгізу арқылы операциялық тиімділігін арттыруға ұмтылатын кәсіпорындар үшін электрондық құжат айналымы жүйесін ұсынады.

Соңғы уақытта заманауи технологиялар қарқынды түрде дамуда және қарапайым деректерді жинап, өңдеп қана қоймай, қазіргі алгоритмдер жабдықтың әрекетін болжауға, түрлі ақаулардың алдын алуға, апаттың ықтималдығын азайту үшін шаралар қабылдауға, тиісті қызметкерлерге ескерту сияқты мүмкіндіктерге ие болды. Осы зерттеу аясында авторлар технологиялық үрдістердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында Өскемен жылу электр орталығының деректерін талдау және визуализациялау үшін вебқосымшаны әзірлеуді ұсынады. Өскемен ЖЭО облыстық жылу электр орталығы – қаланың тұрғын үйкоммуналдық секторы мен өнеркәсіптік кәсіпорындар жүктемесінің 80%-ын қамтамасыз ететін жылу және электр энергиясын өндіруші. ЖЭО – Қазақстанның біртұтас энергетикалық жүйесінің бөлігі. Әзірленіп жатқан қосымшада Өскемен ЖЭО негізгі сенсорлары мен аспаптарынан алынған деректерді көрсететін және визуализациялайтын, сондай-ақ жабдықтың ақауларын болдырмайтын, машиналық оқытуды қолдана отырып, сенсорлардың әрекетін талдайтын веб-интерфейс қарастырылады. Пайдаланылатын негізгі бағдарламалық платформа ретінде Node.js таңдалды, java скрипттік бағдарламалау тілінде құрастырылып, бағдарламалау тілінің мүмкіндіктерін кеңейтетін c ++ тілінде жазылған, сондай-ақ деректер ауқымымен жұмыс істеуді, оларды қабылдауды және жіберуді жылдамдататын қосымша модульдер пайдаланылды.

Қазіргі уақытта машиналық оқыту теориясы мен әдістері (МТ) қарқынды дамып келеді және ғылым мен техниканың әртүрлі салаларында, атап айтқанда, өндірісте, білім беруде және медицинада көбірек қолданылуда. Нашар бақыланатын оқыту – əртүрлі ақпаратты талдаудың модельдері мен әдістерін әзірлеуге бағытталған машиналық оқыту зерттеулерінің бөлігі. Нашар бақыланатын оқу мәселесін қарастыру кезінде, модельдегі кейбір объектілер дұрыс емес белгіленген деп есептеледі. Бұл дәлсіздікті әртүрлі түсінуге болады. Нашар бақыланатын оқыту – бұл толық дұрыс белгіленген деректерді пайдаланудың орнына, толық, дәл емес немесе анық емес бақылау сигналдарын қолдану арқылы модель оқытылатын машиналық оқыту техникасының бір түрі. Нашар бақылау әртүрлі себептерге байланысты нақты мәселелерде жиі туындайды. Бұл деректерді белгілеу үрдісінің қымбат болуына, сенсорлардың дәлдігінің нашарлығына, мамандардың біліктілігінің жеткіліксіздігіне немесе адамның қателігіне байланысты болуы мүмкін. Мысалы, нашар бақылауды белгілеу краудсорсинг әдістерін қолдана отырып алынған жағдайларда жүзеге асырылады: әр объект үшін әртүрлі белгілер жиынтығы бар, олардың сапасы орындаушылардың шеберлігіне байланысты. Тағы бір мысал кескіндегі объектілерді анықтау есебі. Шектеу сызықтары объектілерді анықтау есептерінде кескінде анықталған объектілердің орны мен көлемін көрсетудің жалпы тәсілі. Жұмыста Вассерштейн метрикасын, әртүрлі жүйелеуді және ұқсастық матрицасы ретінде коассоциация матрицасын пайдалана отырып, көп мақсатты нашар бақыланатын регрессия есебін шешу алгоритмін ұсынамыз. Жұмыста орташа салмақты ұқсастық матрицасын есептеу алгоритмі де жетілдірілді. Соңында біз ұсынылған алгоритмді синтетикалық және нақты деректердегі бақылаудағы оқытудың және нашар бақыланатын оқытудың алгоритмдерімен салыстырамыз.

Кванттық ақпарат теориясында SLOCC (стохастикалық жергілікті операциялар және классикалық байланыс) контексінде d кубиттер (немесе кудиттер) арқылы шиеленіскен күйлердің күрделілігін түсіну кванттық жүйелер туралы білімімізді алға жылжыту үшін маңызды. Бұл күрделілік жиі жергілікті симметрия топтары арқылы күйлерді жіктеу арқылы талданады. Нәтижесінде алынған сыныптарды шиеленістіктің өлшемі болатын инварианттық полиномдар арқылы ажыратуға болады. Бұл мақалада шиеленіскен кванттық күйлердің SLOCC сыныптарын сипаттаудың тиімділігін айтарлықтай арттыратын ең кіші дәрежелі инварианттық полиномдарды алудың жаңа әдісі ұсынылған. Біздің әдісіміз бұл сыныптарды анықтау үрдісін жеңілдетіп қана қоймай, сонымен қатар күрделі кванттық жүйелердің шиеленіс қасиеттерін талдауға арналған сенімді құралды ұсынады. Арнайы жағдайларда минималды дәреже инварианттарын шығарып, біздің тәсіліміздің нақты сценарийлердегі тиімділігін ұсынуды тәжірбие жүзінде қолданамыз. Бұл жетістік кванттық ақпарат теориясындағы түрлі үрдістерді жеңілдету әлеуетіне ие, шиеленіскен күйлерді түсіну, жіктеу және тиімді пайдалану оңайырақ және тиімдірек болады.

Импульсті жүктелген дифференциалдық теңдеулер жүйесі үшін параметрден тәуелді шеттік есеп қарастырылады. Зерттеліп отырған параметрден тәуелді шеттік есепті сандық шешу мақсатында Жұмабаевтың параметрлеу әдісінің сандық жүзеге асыру алгоритмдері дамытылған. Жұмабаевтың параметрлеу әдісінің сандық жүзеге асыру алгоритмдері жай дифференциалдық теңдеулер жүйесі үшін Коши есептерін шешуге негізделген. Ұсынылған әдісті қолдану нәтижесі импульсті жүктелген дифференциалдық теңдеулер үшін параметрге тәуелді шеттік есептің шешімін табуды алгебралық теңдеулер жүйесінің шешімін табуға алып келеді. Бұл алгебралық теңдеулер жүйесі шеттік шарт пен импульс нүктелеріндегі шарттарға қатысты теңдіктерден тұрады. Жұмабаевтың параметрлеу әдісін сандық жүзеге асырылуының жоғары тиімділігін көрсететін сандық нәтиже ұсынылған. Мысал нәтижелері сандық және дәл шешімдер арасындағы дәлдіктің сәйкестігі жоғары ретті екенін көрсетеді.

Үздіксіз бөлшектер натурал сандар тізбегі ретінде нақты сандардың бірегей бейнесін түсінуге көмектеседі. Гудтың үздіксіз бөлшектер туралы негізгі жұмысы фракталды геометрия мен ерекше жиындардың әрі қарай зерттелуіне түрткі болды. Бұл мақалада төменгі шектермен шектеу арқылы алынған деңгей жиындарына баса назар аудару арқылы Гудтың нәтижелері одан әрі жетілдірілген. Қарапайым тәсілдер арқылы біз теориялық білім мен тәжірибелік бағалау әдістерін қолдана отырып, олардың Хаусдорф өлшемі үшін жаңа шекараларын орнатамыз. Сонымен қатар біз үздіксіз бөлшектер мен фракталдық геометрия арасындағы байланыс туралы түсінігімізді тереңдететін балама дәлелдер мен оның салдарын ұсынамыз. Үздіксіз бөлшектер нақты сандарды натурал сандар тізбегі ретінде өрнектеудің ерекше тәсілін ұсынады, бұл өз кезегінде осы сандардың негізгі құрылымын жақсырақ түсінуге көмектеседі. Гудтың үздіксіз бөлшектердегі іргелі зерттеулеріне сүйеніп, осы математикалық конструкциялар арасындағы қызықты байланыстарды зерттей отырып, бұл мақала фракталдық геометрия мен ерекше жиындар салаларына терең көз жүгіртеді. Біздің басты назарымыз үздіксіз бөлшектерді төменгі шектермен шектеу арқылы құрылған деңгей жиындарының Хаусдорф өлшемін зерттеу. Элементар әдістемелерді қолданып, біз олардың геометриялық қасиеттері туралы түсінігімізді кеңейте отырып, деңгей жиындарының Хаусдорф өлшеміне жаңа теориялық шекараларды ұсынамыз. Теориялық жетістіктер мен практикалық әдістерді біріктіре отырып, бұл зерттеу терең теориялық білім мен үздіксіз бөлшектер және олардың геометриялық қасиеттерін түсіну үшін практикалық қолданбаларды қамтамасыз ету арқылы математикаға үлес қосады.

Бірпарақты функциялардың ішкі сыныптарына арналған көптеген есептерде зерттелетін бірпарақты функциялардың ішкі сыныптарына байланысты белгілі бір функционалдарды минимизациялау немесе максимизациялау есептеріне айналдыруға болатыны белгілі. Көбінесе мұндай функционалдық тұрақты функциялардың логарифмдік туындысына тән. Мақалада Р.Гоэль мен Д. Шаффердің тұрақты функциялардың атақты сыныбын жалпылайтын, мәндері шекарада 0 нүктесі бар нақты оське симметриялы шеңберде орналасқан, қатарларға ыдырауы n-ші дәрежеден басталатын, нақты бөлікті бірлік шеңберіндегі тұрақты функциялардың екі параметрлі ішкі сыныбы енгізілді. Функциялардың бұл сыныбында әртүрлі функциялардың, соның ішінде логарифмдік туындының нақты бағалары алынған. Осы бағалаулардың қосымшалары ретінде сынып арқылы берілген жұлдыз тәрізді және жартылай жұлдыз тәрізді функциялардың әртүрлі сыныптарының дөңес (немесе жұлдыз тәрізді) дәл радиустары табылды. Алынған барлық нәтижелер дәл және бұрын белгілі болған көптеген нәтижелерді қорытындылайды. Мақалада алынған бағаларды қолдану бірпарақты функциялардың әртүрлі ішкі сыныптарымен байланысты экстремалды есептер теориясына үлес қосқандықтан перспективаға ие.

Судың ластануы бүгінгі күннің өзекті мәселесі. Мұнай өндірудің өсуіне, мұнай тасымалдаудың жаһандануына, жаңа кен орындарының қолданысқа берілуіне қарай судың мұнай өнімдерімен ластану көлемі өсіп келеді. Бұл экожүйеге зиянын тигізіп отыр. Жұмыстың мақсаты су бетіндегі мұнай өнімінің таралуын сандық модельдеу, апаттық төгілулерді оқшаулау және жою бойынша іс-шараларды жоспарлау мен жедел басқарудың тиімділігін арттыруға көмектеседі. Ластану аймағының әр жылдамдықта қалай өзгеретінін зерттеу үшін ластаушы (бензин) шығарындыларының әртүрлі деңгейлері қарастырылды. Бұл есепті модельдеу үшін математикалық модель ретінде сығылмайтын сұйықтық үшін Навье-Стокс теңдеулері қолданылды. Навье-Стокс теңдеулерінің сандық шешіміне қарапайым алгоритм арқылы қол жеткізілді. Сандық әдіс пен математикалық модельді тексеру үшін тест тапсырмасы орындалды. Есептеу нәтижелері эксперимент нәтижелерімен салыстырылып, тамаша сәйкестікті көрсетті.

Бұл зерттеу көліктердің шығарындылары әсерінен Қазақстан, Алматы қаласында ластаушы заттардың турбулентті дисперсиясын талдауға бағытталған. Қоршаған ортаның және ғимараттың ластаушы заттардың, бұл жағдайда этиленнің концентрациясының дисперсиясына әсері зерттелді. Қаладағы бар көшені дәл сипаттау үшін үш өлшемді макет салынды. Турбулентті ауа ағыны мен концентрациясы қуыстағы конвекцияның математикалық моделі арқылы зерттелді және SST k-omega әдісімен шешілді. Жылдамдық-концентрация қатынасын шешу үшін SIMPLE алгоритмі қолданылды. Алынған нәтижелер мен белгілі сынақ деректерін салыстыру кезінде анықталған нәтижелердің ұқсастығы қолданылатын әдістер мен алгоритмдердің дұрыстығын көрсетті. Қорытындылай келе, ластаушы заттардың таралу нәтижелері әртүрлі биіктіктегі бөгет болған жағдайда талданды: 1м, 2м және 3м. Нәтижелер тосқауылдың болуы ластаушы заттардың сақталуына оң әсер ететінін көрсетеді. Сондай-ақ бұл кедергілердің биіктігі маңызды рөл атқарады, сондықтан жоспарлау және салу модельдеу нәтижелеріне және берілген аумақтың ерекшеліктеріне негізделуі керек. Бұл барлық жағдайлар үшін бір және бір уақыттағы концентрация мөлшерінің айтарлықтай айырмашылығымен дәлелденеді.

Подстановки в конечном поле (биективные преобразования) активно изучаются во многих приложениях, в том числе и в теории защиты информации. Подстановки часто используются в качестве элементов для построения узлов обработки информации. В середине XX века К. Шеннон теоретически обосновал основные требования к отображениям, осуществляемым на таких узлах. В настоящее время при построении биективных преобразований эти требования обеспечиваются композицией нелинейных представлений, заданных таблицей в поле GF(2). Представленная статья обобщает результаты работы [1] о методах увеличения размерности стационарных функциональных систем. Именно в данной работе исследованы подходы к построению новых подстановок из исходных подстановок в конечном поле. Для построенных подстановок вычислена линейная характеристика. Задача построения подстановок, заданных координатными функциями, является сложной. Актуальность темы статьи определяется необходимостью поиска новых, теоретически обоснованных методов построения классов подстановок в многомерных пространствах, обладающих требуемыми комбинаторно-алгебраическими свойствами. В работе рассмотрено несколько методов построения подстановок конечных полей из исходных подстановок, действующих на векторы меньшей размерности. В бинарном случае это позволяет найти нелинейность рассматриваемых подстановок, характеризующих сродство линейных комбинаций координатных функций подстановок ко всему классу аффинных функций. Результаты представленной работы несколько расширяют возможности построения подстановок для произвольного конечного поля.

Өзек элементтері техниканың әртүрлі салаларында кеңінен қолданылады. Температура өрісінің уақытша өзгеруі штангалық құрылымдарда уақытша өзгеретін кернеу өрісін тудырады, бұл олардың беріктігі мен сенімділігіне әсер етеді. Серпімділік сияқты механикалық қасиеттерін ескере отырып, өзек конструкцияларының термиялық кернеулі күйін анықтау өзекті ғылыми-техникалық міндеттердің бірі. Математикалық модельдеу әдістерін қолдану құрылымда және оның элементтерінде болатын термодинамикалық процестерді зерттеуге және жобалау кезеңінде олардың динамикалық және беріктік сипаттамаларын анықтауға мүмкіндік береді. Бұл жұмыс ерікті бастапқы жағдайларда, сондай-ақ күш пен жылу әсерінен термоэластикалық штанганың динамикасы үшін Коши міндетін қарастырады. Грин тензорының көмегімен жылу-серпімділік теңдеулері, егер оның бастапқы күйі және белсенді күш пен жылу көздері белгілі болса, штанганың кез келген қимасындағы және кез келген уақытта деформацияларды, кернеулер мен температураны анықтауға мүмкіндік беретін есептің аналитикалық шешімі алынды. Импульстік шоғырланған күш пен жылу көздерінің әсерінен температураның, қозғалыстың сандық есептеулері ұсынылған. Тұрақты түрдегі қуат және жылу көздерінің өзегі бойымен бөлінген кезде Коши мәселелерін шешу есептеулері жүргізілді. Әзірленген бағдарлама оқшауланған жалпыланған функциялармен сипатталатын үлестірілген және шоғырланған және импульстік жылу және қуат көздерінің әсерінен әртүрлі физика-механикалық параметрлері бар өзектердегі термодинамикалық процестерді зерттеуге мүмкіндік береді.

Ұсынылып отырған жұмыс қабырғада пайда болған симметриялық перпендикуляр ағындарға назар аудара отырып, арнадағы үш өлшемді жылдамдығы дыбыс жылдамдығынан төмен турбулентті ағынДЫ МҰҚИЯТ сандық модельдеуге арналған. Турбуленттілік моделімен тұйықталған Фавр-орташаланған Навье-Стокс теңдеулері ENO схемасына негізделген алгоритм арқылы шешіледі. Итерациялық үрдістің конвергенциясын жылдамдату үшін шартты түрлендіру әдісі қолданылады және қарабайыр айнымалылар векторына көшу жүзеге асырылады. Зерттеу нәтижелері дыбыстық турбулентті ағындарды жақсырақ түсіну үшін маңызды және әртүрлі салаларда, соның ішінде инженерлік және ғылыми зерттеулерде қолданылуы мүмкін. Жұмыстың өзектілігі жоғары ретті дәлдік схемаларын пайдалана отырып, үш өлшемді Навье-Стокс теңдеулерін шешуге мүмкіндік беретін тиімді сандық алгоритмдерді әзірлеумен, сондай-ақ дыбыстан жоғары көп компонентті ағынды талдау үшін сенімді турбуленттілік модельдерін қолданумен ерекшеленді. Жұмыстың ғылыми жаңалығы итерациялық процестің конвергенциясын жеделдету үшін шартты түрлендіру әдісін сәтті қолдануында жатыр.

Антенные системы, используемые в малых космических аппаратах, являются очень важным элементом космического аппарата. Ограниченность размеров и особенности работы данных аппаратов вносят коррективы в процессы разработки подсистем для них. В данной работе будут смоделированы и исследованы проволочная и микрополосковые антенны для малых космических аппаратов. Программной средой для моделирования выбрана CST Microwave Studio, позволяющая моделировать антенны и сверхвысокочастотные устройства максимально приближенными к реальности. В данной работе будут смоделированы проволочная дипольная антенна, работающая на частоте 433 МГц, и микрополосковая антенна, работающая на частоте 2200 МГц. Размеры антенны будут подобраны согласно расчетам, материалы будут выбраны максимально приближенными к имеющимся у авторов. Результаты исследования будут полезны для дальнейшего прототипирования и исследования данных антенн.

Көміртекті материалдар электроникада, медицинада, сорбциялық материалдар дайындауда жиі қолданылады. Бұндай материалдарға графит, графен, графиттен алынған графен оксиді (ГО) және белсендірілген көмірден синтезделген графен оксиді (БК-ГО) тәрізді материалдар кең қолданысқа түсуде. Бұл мақалада белсендірілген көмірден синтезделген графен оксидінің (БК-ГО) графиттен алынған ГО-дан айырмашылығы, кемшілігі, артықшылығы аталып өтеді. Зерттеу барысында белсендірілген көмірді Хаммерс әдісімен тотықтырып, биополимер карбоксиметилцеллюлозамен (КМЦ) 1/1, 1/3, 3/1 қатынастарында алынған композитті материалдар инфра қызыл, ультракүлгін-спектроcкопия және оптикалық әдістер арқылы зерттелді. Зерттеу нәтижелері негізінде алынған композитті материалдардың инфра қызыл спектрі 724 см^-1 жұтылу аймағында -СО-ОН топтары және 944 см^-1 аймағында С-Н топтары анықталды. Физикалық және механикалық қасиеттеріне байланысты оптималды қатынас алынды. Ультракүлгін спектріне сәйкес C=O эфирлік байланысы 226 нм толық ұзындықтағы жұтылуын көрсетті. Синтезделген материалдардың (БК, БК-ГО, БК-ГО/КМЦ) беттік морфологиясы оптикалық және сканерлеуші электронды микроскоптар (СЭМ) көмегімен зерттелді. Нәтижесінде БК-ГО материалының шашыраңқы орналасқан тастар тәрізіді екені анықталды. Сканерлеуші электронды микроскопта зерттелетін материалдардың хаосты структураға ие екені және байланыстырғыш КМЦ-ны БК-ГО қосу барысында оптималды БК-ГО/КМЦ 1/1 қатынасында алынған материал бойындағы кеуектердің оттекті функционалды топтармен қапталғаны байқалды. Зерттеу нәтижелері бойынша БК-ГО материалының қасиеттері жағынан графиттен алынған ГО ұқсас екені анықталды. Экономикалық жағынан бұл материалдардың басқа көміртекті композиттерден артықшылығы синтез қарапайымдылығы және шикізат көзінің қолжетімділігінде.

Соңғы жылдары бірегей физикалық және химиялық қасиеттеріне байланысты пиротехникалық заттардың өнімділігі мен қауіпсіздігін арттыруда таптырмас рөл атқаратын көміртекті наноматериалдар зерттеушілердің қызығушылығын тудыруда. Бұл мақалада электрдоғалық синтез әдісімен алынған көміртекті наноқұрылымдардың С60 және С70 фуллерен күйелері екені анықталды. Синтезделген фуллерен күйе бөлшектерінің морфологиясы кеуекті және кедір-бұдырлы, ал ондағы күйе кеуектерінің өлшемі 32–190 нм аралығында болатыны анықталды. Тәжірибелердің нәтижесі бойынша синтезделген фуллерен күйелерін пиротехникалық композит құрамның құраушы компоненті ретінде пайдалану мүмкіндігі ұсынылды. Матрица ретінде калий нитраты, наноөлшемді фуллерен құрамды күйе, ағаш көмір мен алюминий толтырғыш таңдалып, пиротехникалық композиттік құрамдардың жану уақытына тәуелділігі анықталды. Нәтиже бойынша фуллерен құрамды күйе мөлшері пиротехникалық композиттік құрамда көбейген сайын, композиттік құрамның жану уақытының артатындығы анықталды.

Газдинамикалық қысымның әсерінен жарылған магистральдық болат газ құбырының белгілі бір аймақтарындағы динамикалық қирау үрдісі қарастырылды. Қысымның әсерінен газ ағыны күшейіп, көп мөлшерде болуына байланысты жарықшаның жылдам таралатыны зерттелді. Газдың қозғалысынан туындаған магистральдық жарықшаның қозғалыс үрдісі модельденді. Бұл үрдістің математикалық моделі құбырдағы газдинамикалық үрдістердің моделін және құбырдың жарылған бөлігінің жоғары жылдамдықты деформациясы мен бұзылуының моделін қамтиды. Газдинамикалық үрдістердің аналитикалық моделі ұсынылып, бұл құбырдың ішкі бетіне және жарықша жағалауына қысым динамикасын төмендетуді модельдеуге мүмкіндік береді. Қысымның динамикалық өзгеруі құбырдың локализацияланған бөлігіндегі жарықша маңындағы газдың декомпрессиясына негізделген. Модель құбырдың жарылған бөлігінің бойлық координатасы бойынша құбырдағы газ қысымының өзгеруін ескереді. Жарықша арқылы газ ағып жатқан кезде газдинамикалық қысымды есептеудің сандық процедурасы қарастырылады. Жарықша арқылы газ ағу кезіндегі газдинамикалық қысымды есептеудің сандық процедурасы зерттелді. Бұл сандық процедураның нәтижесі жарылған жиектердегі қысымды анықтауға мүмкіндік береді. Құбырдағы жарықшаның тара луына әсер ететін критикалық қысымды болжау үшін қирау механикасының әдістерін қолданатын аналитикалық модель ұсынылды. Модель тәжірибелік деректермен тексерілген және құбырдың тұтастығын жылдам бағалауға қызмет етеді. Бұл аналитикалық тәсіл материалдың қасиеттеріне, жарықша геометриясына және құбыр өлшемдеріне негізделген құбырдың қирау мүмкіндігін болжау үшін қолданылады. Оны алдын ала бағалау есептеулері үшін пайдалануға болады. Құбырдың серпімді емес динамикалық қирауын талдаудың сандық-аналитикалық әдісі қарастырылған. Ол жарықша шыңының ашылу бұрышының ша масын талдауға негізделген. Пластикалық деформацияны ескере отырып, жарықша аймағындағы кернеу жағдайын талдаудың сандық әдісі де қарастырылады. Ұсынылған модельдер сандық әдістермен жарықшалардың даму динамикасын және қысымның магистральдық газ құбырларына әсерін талдау нәтижесі жиі қирайтын.

Мақалада жаңа гибридті жарықдиодты драйвер (hybrid LED driver) ұсынылады. Гибридті жарық диодты драйвер желіге тікелей қосылу үшін жарықдиодты модульдегі (Direct ACLED module) кіріс кернеуімен синхронды түрде жарықдиодты жолақтарды ауыстыру идеясын және дәстүрлі жарықдиодты драйвердегі (LED driver) импульстік қуатты түрлендіру принципін біріктіреді. Мұндай біріктіру тиімділікті арттырады, электромагниттік кедергілерді азайтады. Қуат шығынының төмендігі арқасында гибридті жарықдиодты драйвер микросхемаға біріктіруге тиімді және қазіргі уақытта қолданылатын дәстүрлі жарықдиодты драйверлермен салыстырғанда өлшем мен шығындарды азайтуға мүмкіндік береді. Алдыңғы деңгейдегі гибридті жарықдиодты драйверлерде жарықдиодты шамдар коммутациялық режимде жұмыс істейді, бұл жарықдиодты шамдардың баяу жұмыс істеуіне байланысты тиімділікті шектейді. Сонымен қатар, мұндай жарықдиодтарының сәулелену қарқындылығы импульстік режимде төмендейді. Ұсынылған жаңа драйвер тиімділікті арттыратын және электромагниттік кедергілерді азайтатын жарық диодтарының қатты жұмыс режимін жоққа шығарады. Мақалада жаңа гибридті драйверге талдау жасалады. Алынған нәтижелерді растау үшін мамандандырылған бағдарламалық жасақтаманы қолдана отырып компьютерлік модельдеу жүргізілді.

Бұл жұмыста қорғасын сульфидінің (PbS) нанобөлшектерін қалыптастырудың оңтайлы параметрлері анықталды. Қорғасын сульфидінің нанобөлшектері қорғасын нитратының (Pb (NO3)2) 25 мл 0,18 М (1,520 г), натрий гидроксиді (NaOH) 75 мл 0,38 М (1,150 г), тиомочевина (CH4N2S) 50 мл 0,11 М (0,396 г) сулы ерітіндісінде, реакция температурасы 100°С, синтез реакциясының ұзақтығы 120 минут шамасында химиялық тұндыру арқылы алынды. Бөлшектер алдын ала тазартылған кремний (Si) төсенішіне қойылды. Синтезден кейін бөлшектер I =1,5 кВ кернеуде және I =1,5 мА тоқта, t₂ = 5 мин және t₂ = 5мин уақыт шамасында, t₁ =1Па қысымда аргон атмосферасында солғын разряд плазмасында өңделді. Алынған құрылымдардың морфологиясы сканерлеуші электронды микроскоптың (SEM) көмегімен зерттелді, ал бөлшектердің элементтік құрамы энергодисперсиялық талдау (EDX) арқылы анықталды. Плазмамен өңдеу бөлшектердің орташа өлшемін субмикроннан нанометрлік диапазонға дейін кішірейтеді.

Глюкозаның ферментативті емес сенсорлары қайта пайдалануға болатын электрохимиялық сынақ жүйелері үшін перспективті, өйткені олар жоғары сезімталдыққа ие, жылдам әрекет етеді және пайдалануда қарапайым. Глюкозаның ферментативті емес сенсорларын жасау үшін асыл металлдардың нанобөлшектері, көміртегі наноматериалдарына негізделген композиттер және металл оксидтері сияқты материалдардың кең класы қолданылады. Сезімталдығы жоғары глюкоза сенсорларын жасау үшін жаңа материалдарды іздеу өзекті мәселе. Бұл жұмыста глюкоза биосенсорларын жасау үшін перспективті жаңа сенсор материалы зерттелді. Мырыш, кобальт және мыс гидроксокарбонаттары гидротермалды әдіспен 120 о С температурада синтезделді және сканерлеуші электронды микроскопия, рентгендік құрылымдық талдау, Раман спектроскопиясы және электрохимиялық әдістермен сипатталды. Синтезделген материал глюкозаға жоғары сезімталдықты (11.2 мА мМ-1 см-2), сезімталдықтың кең диапазонын, термиялық тұрақтылықты көрсетті және глюкозаның ферментативті емес биосенсорларын жасау үшін перспективті. Глюкоза концентрациясының 0,5 мМ-ге дейінгі аралықта өзгеруі кезінде электрохимиялық реакцияның шамасы бойынша бағаланған анықтау шегі 0,007 мМ құрады. Алынған материал тотығу атмосферасында қыздыру кезінде 200 о С дейін термиялық тұрақтылықты көрсетті, бұл сенсорлық сипаттаманың ұзақ мерзімді тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін маңызды.

Жұмыста электрохимиялық тұндыру әдісімен алынған CuBi2O4 қабықшаларының құрамындағы мысты кобальтпен және никельмен алмастырудың әсері зерттеледі. Ауыстыру күкірт қышқылы ерітіндісіне – электролитке кобальт немесе никель сульфаттарын қосу арқылы басталды, бұл CuBi2O4 фазасына тән кристалдық тордың тетрагональды түрі бар қабыршақтарды алуға мүмкіндік берді. Сонымен қатар пленкалардың құрылымдық параметрлері мен элементтік құрамының өзгерістерін талдау электролитке никель мен кобальт сульфаттарын қосу ішінара алмастыру түріне сәйкес тетрагональды фазаның түзілуіне әкелетінін көрсетті. электролит ерітіндісінің құрамына байланысты мысты никельмен немесе кобальтпен алмастыру. Сыртқы әсерлер кезінде қабықшаның ыдырау процестерін модельдеу барысында қоршаған ортаның әртүрлі температураларында 0,1 М NaCl үлгі ерітіндісінің агрессивті ортасындағы CuBi2O4 қабықшаларының коррозияға сынау нәтижелері алынды. Агрессивті ортада өткізілетін уақытқа байланысты зерттелетін пленкалардың құрылымдық реттілік дәрежесі мен жұмсарту дәрежесінің өзгеруінің тәуелділіктері анықталды. Мысты кобальтпен немесе никельмен алмастыру зерттелетін пленкалардың деградацияға және тотығуға төзімділігінің жоғарылауына әкелетіні анықталды, бұл агрессивті ортамен байланыста болған кезде пленка бетінің деградация жылдамдығының төмендеуіне әкелетін алмастырудың оң әсерін көрсетеді.

Мақалада Батыс Қазақстан аумағындағы атмосфералық шығарындыларға салыстырмалы талдау жасалды. Батыс Қазақстан өңірінің атмосферасын ластаушы шығарындыларды талдау нәтижелері зерттелетін аумақта құрамы жалпы аумақтың басым бөлігінде шығарындылары атмосфералық ауаның ластануына жоғары деңгейде әсер ететін негіздер жеткілікті екенін көрсетті. Экономикалық қызмет түрлері бойынша шығарындылардың негізгі үлесі мұнай-газ өндіру және химия өнеркәсібі кәсіпорындарына тиесілі екендігі анықталды. Аудан бірлігіне, жан басына шаққанда атмосфераның ластану деңгейін сипаттайтын шығарындылардың есептелген көрсеткіштері, сондай-ақ интегралдық коэффициенттер атмосфераны ластаудың жалпы шығарындыларына өңірлердің үлесі тең емес екенін көрсетті. Осылайша Атырау және Ақтөбе облыстарына шығарындылардың жалпы санының негізгі үлесі (тиісінше 36,6% және 35,4%) тиесілі. Батыс Қазақстан аумағында атмосфераға шығарылатын қатты бөлшектер ғана тұтынылады, негізінен өнеркәсіптік аймақта газ тәріздес заттарды тұтыну үлесі шамалы, өңір аумағының басым бөлігінде тазарту құрылыстары жоқ. Жүргізілген жұмыс еліміздің ірі өнеркәсіптік өңірлеріндегі атмосфераның экологиялық жай-күйін одан әрі бағалауға ықпал етеді. Ластану көздері мен деңгейлерін талдау нәтижелері атмосфералық шығарындыларды азайтудың басым бағыттарын айқындауға, сондай-ақ Батыс Қазақстан өңірінде экологиялық қауіпсіздік және орнықты даму жөніндегі стратегиялар мен бағдарламаларды әзірлеуге мүмкіндік береді.

Су тапшылығы Орталық Азия (ОА), соның ішінде Қырғызстан – Қазақстан сияқты құрғақ және жартылай құрғақ аймақтардағы жаһандық тәуекелдердің бірі. Орталық Азияның негізгі өзендері – Қырғызстан мен Қазақстан аймағында орналасқан Шу–Талас өзендер алабы сияқты трансшекаралық болып келеді. Климаттың өзгеруі, сумен қамтамасыз етудің қысқаруы, су сапасының нашарлауы сияқты табиғи және техногендік факторлар су дағдарыстары мен қақтығыстарына әкелуі мүмкін. Өкінішке орай, негізінен Орталық Азияның жер үсті суларының ресурстары зерттеліп, жер асты суларының ресурстары ашық аналитикалық талдаудан тыс қалған. Сонымен қатар жер асты сулары өзен алабы экожүйесінің өмірлік маңызды құрамдас бөлігі және алабтың жер үсті-жер асты суларының біріктірілген жүйесінің тұрақтылығын толық талдау үшін жер үсті суларымен бір мезгілде зерттелуі керек. Жер үсті және жер асты сулары біріктірілген ғылыми зерттеулер, алабтардың су теңгерімін болжау шекаралас мемлекеттердің метеоролог, гидролог, гидрогеолог мамандарының трансшекаралық ынтымақтастығындағы қиындықтармен байланысты. Негізінен трансшекаралық келіссөздерде мекемелік басқару, жүйелі жоспарсыз, табиғи үрдістерге бейімділік пен дайындықты талдамай, далалық жұмыстарға жергілікті тұрғындарды, мектептердің, колледждердің және университ студенттерін тартып, ынталандырмай, жер үсті және жер асты сулары алабындағы су теңгерімін модельдеуді, суды зерттейтін әкімшілік басқарудан басымырақ. Қырғызстан мен Қазақстан алабтарындағы ауылдардың жергілікті тұрғындарының мектеп – колледж – өндіріс – университет тізбегінде біліктілігін, климаттың өзгеруіне бейімделу мүмкіндіктерін арттыру үшін бірлесе қолдау көрсету керек. Қырғызстан мен Қазақстандағы табиғи үрдістердің бірлескен гидрогеологиялық зерттеулері нашар дамыған. Қырғызстан мен Қазақстан бірлескен ынтымақтастық мүмкіндіктерін жоғалтуда. Қазір көптеген елдерде гидрогеологиялық зерттеулер мен табиғи геологиялық «ақ» сутегі бойынша зерттеулердің «алтын қарқыны» жүріп жатыр, сонымен қатар Франция – Германия шекарасынан әлемдегі ең үлкен жер асты сутегінің қоры табылды. 20 жыл бұрын қараусыз қалған көмір шахталары орналасқан Мозель және Саар өзендерінің трансшекаралық алабтары аумағында жер асты «зауыттарындағы» өндірісті – адамның орташа өмір сүру кезеңімен шамалас 80 жылда қайта қалпына келтіру мүкіндігіне ие, көлемі шамамен 250 миллион тоннаға жететін табиғи геологиялық «ақ» сутектің үлкен көлемі анықталды. Мозель, Саар өзендерінің трансшекаралық алабының өкілдері – Франция мен Германияның келісімі серпентинизация мен радиолиздің физика-химиялық тотығу үрдістерін жүзеге асыру үшін жер астындағы сутегі «зауыттарын» суға толтыру кезінде маңызды рөл атқарады. Қырғызстан мен Қазақстан үшін халқын дамуға ынталандырып, зерттеушілер мен гидрогеологтарға қолдау көрсетіп, екі елдің Ғылым академияларын нығайту арқылы ынтымақтастықты күшейту керек. Бұл шолуда Қырғызстан мен Қазақстанның гидрогеологиясын зерделеу арқылы Қырғызстан мен Қазақстан арасындағы қоғамдастықты нығайту, сонымен қатар екі елдің бірлесіп табиғи ресурстарды тиімді басқару, сутек пен су ресурстарын тиімді пайдалану мүмкіндіктері ұсынылды.

Белгілі бір тұтқырлыққа ие сұйықтық ретінде көбік арзан баға мен судағы тұрақтылық сияқты қарапайым үрдістің арқасында мұнай кен орындарында газ серпілісін бақылау және газ қозғалғыштығын төмендетуде кеңінен қолданылып, жақсы нәтиже көрсетті. Әдебиеттерді талдау мен тобымыздың соңғы жылдары жүргізген зерттеулерінің нәтижесі арқылы CO2 көбігінің зерттеу күйі баяндалды. Баяндама негізде нанобөлшектер мен сыртқы жағдайлардың көбік тұрақтылығына әсерін зерттеудегі жетістік ұсынылды. Қорытындыда нанобөлшектермен тұрақтандырылған көбік механизмі ұсынылған максималды десорбциялық энергия теориясы, максималды капиллярлық қысым теориясы және бөлшектер арасындағы өзара әрекеттесу теориялары арқылы талқыланды. Көбікті сутоғыту технологиясының үздіксіз дамуымен көбіктің алуан түрлілігі мен функционалдығының жаңа түрлері пайда бола болады. Көбікті игеру құны одан әрі төмендеп, оны мұнай кен орындарында қолдану перспективасы ұлғая түседі.

Қазіргі заманғы экономикада нарық серпінділігінің үздіксіз дамуы байқалады, онда адам ресурстарын стратегиялық басқару ұйымның орнықтылығы мен дамуын айқындайтын іргелі фактор ретінде әрекет етеді. Кез келген ұйымның өзегі – қызметкерлер. Олармен тиімді өзара іс-қимыл жасау ұйымның үйлесімді және икемді жұмысына ықпал етеді. Бұл мақалада адам ресурстарын басқарудың тиімді тәжірибесін енгізудің маңыздылығы қарастырылады. Осы зерттеу шеңберінде Ernst&Young аудиторлары арасында адам ресурстарын басқарудың түрлі әдістерінің осы ұйымдағы қызметкерлердің тиімділігіне әсерін талдауға бағытталған сауалнама жүргізілді. Мақалада қызметкерлердің тиімділігі мен қанағаттанушылығын арттыру үшін маңызды аспектілер ашылады. Бес негізгі аспект талданады: оқыту және дамыту, өнімділікті бағалау, өтемақы, өкілеттіктер және жауапкершілік, сондай-ақ жұмыс ортасы. Зерттеу респонденттердің жауаптарын сандық талдау түрінде ұсынылған, онда адам ресурстарын басқару жөніндегі қолданыстағы бастамаларды қабылдау көрініс тапқан. Зерттеулер персоналды оқытуға және дамытуға, сондай-ақ жұмыс ортасының сапасына инвестициялар қызметкерлердің қанағаттануын арттыруға және компанияға қатысты адалдық ұстанымын нығайтуға ғана әсер етіп қоймай, сонымен қатар ұйымның стратегиялық мақсаттарына қол жеткізуге ықпал ететінін анықтады.

Мақалада МЖӘ жобаларының инвестициялық тартымдылығына макроэкономикалық факторлардың әсері талданады. Бұл мақаланың мақсаты – тартылған инвестиция көлеміне сыртқы макроэкономикалық факторлардың әсер ету дәрежесін анықтау үшін осы зерттеуді жүргізу. Жұмыстың әдістемесі сандық, регрессиялық талдау. Талдау нәтижелері тәуелді және тәуелсіз айнымалылар арасында орташа күшті байланыс бар екенін көрсетеді. Қорытындылай келе, бұл зерттеу мемлекетке де, жеке инвесторларға да, жоба менеджерлеріне де көмектеседі, өйткені тартылған инвестициялардың өсуі өңірдің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, әлеуметтік-экономикалық өсудің жоғары және тұрақты қарқынын қамтамасыз етуге әкеледі.

Жобаның сәттілігі – жобаның мүдделі тараптары күтетін ең жақсы нәтиже. Бұл өнімді шығару немесе қызмет көрсету болса да, тәжірибешілер жобаларда табысқа жетуді қалайды және олар жобаның сәттілігі мен оның әртүрлі факторларға тәуелділігін түсінеді. Бұл тұжырымдама әлі де дамып келеді, өйткені жобалар динамикалық нарықта үнемі өзгеріп отырады. Жобаның сәттілігі жобаның сәтті орындалуына ықпал ететін факторлармен байланысты. Әзірге ол уақыттың, шығындардың және бюджеттен тұратын үштік шектеу пирамидасымен шектелмейді. «Темір үшбұрыш» жобаны басқарудың сәттілігінің бастапқы үлгісі, бірақ ол 20 ғасырдағы жалпы жобаларды ғана көрсетті. Зерттеушілер компаниялардың әртүрлі салаларда қалай табысқа жететінін талдай отырып, жаңа факторлар мен негіздерді белгілейді. Сонымен қатар бизнес кеңейіп келеді, компаниялар уақыт өте келе халықаралық, жаһандық болу үшін бірнеше елде өз аумағын кеңейтуге тырысады. Бұл компаниялардың жобаларды жүргізуді жалғастыру тәсілі қазіргі уақытта зерттеу нысаны болып, мәдени, тілдік, коммуникациялық, құқықтық және т.б. мәселелермен бетпе-бет келеді. Зерттеу әдісі ретінде сауалнама, сандық талдау жүргізілді. Бұл зерттеудің нәтижелері нақты факторлар жаһандық жобалардың сәттілігіне айтарлықтай ықпал етеді деген гипотезаны тексерді.

Қазақстандық кәсіпорындар өздерінің экологиялық менеджмент жүйелері мен міндеттемелерін бағалау арқылы экологиялық мәселелерді шешуде ұжымдық тәсілді ұсынады. Дегенмен бұл күш-жігердің толық көлемде емес, пропорционалды түрде жүзеге асырылып жатқанын атап өткен жөн. Демек қазақстандық кәсіпорындар тұрақты даму мақсаттарына белгілі бір дәрежеде қол жеткізе алады, бірақ толық емес. Бұл зерттеудің мақсаты – экологиялық тиімділік аудитінің сипаттамалары мен ерекшеліктерін, сондай-ақ осы кәсіби саладағы аудиторлардың іс-әрекетін реттейтін ережелер мен қағидаларды анықтау. Деректерді талдау үшін SPSS пайдаланылды және экологиялық аудитті белсендіру мен тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу арасында оң және күшті байланыс бар екені анықталды. Іріктеуге қатысушылар тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізудегі экологиялық мәселені зерттеудің маңыздылығы туралы білім деңгейінің құндылығын көрсетеді. Зерттеу нәтижелері аудиторлық есептердің кәсіпорындарды қоршаған ортаны қорғауға және сақтауға деген берік міндеттемесін орындауға ынталандыратын маңызды және тікелей әсер етуші екенін дәлелдеді. Зерттеу басқа факторлармен қатар, тиісті мүдделі тараптарға ұсынылатын экологиялық есептерге қоршаған орта туралы ақпаратты қосу арқылы бизнесті қоршаған ортаның ашықтығын жақсартуға ынталандыру маңызды екенін көрсетеді.