Зерттеу аймағында іздеу-барлау бұрғылау 1943-1950 жж. қолға алынды. Ұңғы- малардағы геофизикалық зерттеулер шектеулі кешенде жүргізілді, соның ішінде ПС, КС (градиент зонды), ГК, НГК және кавернометрия әдістері. Зерттеудің негізгі міндеттері: литологиялық ыдырау және ұңғымалар секцияларының өзара байланысы, бір типтегі су қоймаларының пайда болу заңдылықтарын анықтау және олардың ауданды бақылау, резервуар қабаттарын айқындау және олардың қанығу сипатын көрсету. Шектелген зерттеулер жиынтығына сәйкес резервуарлардың коллекторлық қасиеттерін кейіннен анықтау үшін бастапқы тіркеу деректерін алдын ала өңдеу жүргізілді.

Мақалада мұнай-газ саласындағы қондырғылардың тетіктеріне коррозиялық ораның физика-химиялық тозуға әсерлері мен олардан қорғау тәсілдері қысқаша сипатталған. Сонымен қатар ПГ-Ж40 жабынымен өңделген ГОСТ 1050-80 бойынша стандарттық үлгілерді пайдалана отырып, қышқылды ортадағы коррозияға төзімділікке және адгезияға жүргізілген сынақтардың нәтижелері келтірілген.

Терең тектоникалық құрылысты зерттеу кезінде әртүрлі масштабтағы бақыланған және трансформацияланған өрістің гравиметриялық карталары қолданылды. Ауырлық күшінің бақыланған өрісін бөлу арқылы алынған өрістерді талдау литосфераның негізгі геотектоникалық құрылымын латераль бойынша да, тереңдікке де сипаттауға мүмкіндік берді. Гравиметрлік деректер бойынша алынған литосфера құрылысының біртекті еместігін бекіту үшін тереңдіктің әрқилы деңгейлері бойынша: сейсмикалық, сейсмотомографиялық, геологиялық және т.б. тәуелсіз деректер тартылды.

This article examines the geological structure of a unique and complex geological structure for exploration “Oimasha” field followed by the optimal development choice. The research program developed in the technological scheme is a complex of focused and systematic research aimed at obtaining the necessary amount of information to solve field problems. The choice and justification of the calculated development options were determined by the geological and physical conditions and the current state of the field development.
Due to the lack of study of the geological structure and the lack of data on the drilling of new wells for the best development choice, it is desirable to pay attention to the physical-chemical, geophysical, hydrodynamic research of wells.

Бүгінгі таңда резина және полимер қалдықтарын өңдеу процестерінің ең тиімдісі – термокаталитикалық гидрогендеу процесі болып табылады. Бұл бір жағынан, мұнайға және табиғы газдарға альтернативті көмірсутектер көздерін іздеу мақсатында болса, екінші жағынан, осы процестерді арзан және тиімді катализаторлар қатысуымен және ыңғайлы шарттарда жүргізуге жағдай жасайды. Өнеркәсіптің барлық салаларында және күнделікті өмірде полимерлік материалдарды пайдалану жоғарылап келуде, сондықтан әлемдік өркениет алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі – қоршаған ортаның полимерлі қалдықтармен ластану проблемасына әкелді. Мұндай қалдықтар табиғи жағдайларда ыдырамайды және жану кезінде зиянды улы заттарды бөле жанады. Осы проблеманы шешу өнеркәсіптік қалдықтарды қайта өңдеудің жаңа технологияларын құрастыру, сондай-ақ отын тапшылығы мәселесін шешетін катализаторларды іздестіру міндетін жүктейді. Термокаталитикалық гидрогенизация процесінде полимерлі қалдықтарды өңдеу кезінде мотор отындарына ұқсас көмірсутегі фракциялары алынатын болады. Жалпы бұл екіншілік шикізатты қайта өңдеуге мүмкіндік береді, нарыққа қосымша отын материалдарын синтездеуге және қоршаған ортаға жағымды әсер етеді. W тұзымен (VI) модификацияланған Тайжүзген кен орны табиғи цеолитіне негізделген, жаңа катализаторлар қатысында пластмасса қалдықтарын бірлесіп термокаталитикалық гидрогенизациялау процестерін қарастыру және процесті оңтайландыру мақсатында зерттеу жүргізілді.

Қазақстанда калий тыңайтқыштарын өндірудің жетіспеуі калий тұздарына үлкен сұранысты тудырады, ауылшаруашылық тауар өндірушілері қазіргі кезде көрші елдерден әкелуге мәжбүр. Сонымен бірге Батыс Қазақстан және Ақтөбе облыстарында шоғырланған калий кендерінің қайталанбас шикізат базасы бар, әлемдегі ең ірі қор соларға тиесілі болып саналады. Барланған Шалқар кен орны әлі жеткілікті зерттелмеді, ал өнеркәсіптік игеру әлі толық басталмады. Біз калий кендерінің химиялық және минералогиялық құрамын анықтау және ұтымды өңдеу әдістеріне жіті көңіл бөліп, сол бойынша бірқатар зерттеулер жүргіздік. Руда күрделі минералогиялық құрамға ие екендігі анықталды, оның құрамына калий компоненттері – карналлит пен глазерит, галит пен гипс кіреді. Шикізат құрамының гетерогенділігіне байланысты оны осы жүйеде қоспалы минерал болып табылатын натрий хлоридінен тазарту арқылы кенді өңдеу әдісі зерттелген. Осы көпкомпонентті жүйені калиймен байыту үшін толық емес еріту әдісі таңдалды, оның зерттеулері карналлит кендерін сумен өңдеудің оңтайлы режимін анықтауға мүмкіндік берді: температура 20°С, жуу уақыты 30 минут, судың шығыны – шикізаттың 1 массасына 1 массалық бөлік. Жуудың белгіленген шарттары жүйеден натрий тұздарын максималды түрде шығаруға және Шалқар кен орнындағы калий кендерін калий компоненттерінің көмегімен байытуға мүмкіндік береді, оларды келесі кезеңде галургиялық әдіспен өңдеуге болады. Оңтайлы шоғырлану режимін натрийден калиймен қаныққан ерітіндімен максималды жууға қол жеткізу үшін, бастапқы кендерді жуу үшін жуғыш суды немесе аналық сұйықтықты қолдану арқылы жасау керек.

Көптеген онжылдықтар бойы Маңғыстау облысының мұнай кен орындарында қоршаған ортаға аса жоғары техногендік жүктемелері бар табиғат пайдаланудың шикізат жүйесі қалыптасты. Мұндай жүктемелер биосфераның тұрақсыздануына ықпал етеді, оның қоғам өміріне қажетті қоршаған ортаның сапасын қолдау қабілетін жоғалтуға әкеліп соғады.
Қоршаған ортаның жағдайы кешенді талдау, оның экологиялық жай-күйін және оған табиғи және антропогендік факторлардың әсерін бағалауды қамтиды. Өнеркәсіптік кәсіпорындарға тікелей жақын жерде қоршаған ортаға осы әсерлердің сипаты өте ерекше, әрдайым жеткілікті зерттелген емес және ғылыми-практикалық міндеттердің тұтас кешенін шешуді талап етеді.
Соңғы жылдары Қазақстанда ШРК және басқа да нормалар мен табиғатқа нормативтік әсер етуге негізделген табиғат қорғау саясатындағы басымдықтар қайта қаралып жатыр. Себебі: "нормаға" субъективті көзқарас және осы ұғыммен айла-шарғы жасау мүмкіндігіне қарай нормативтік тәсіл тиімділігінің төмендігі. Осыған байланысты үдемелі ластану жағдайында мемлекеттік экологиялық саясаттың негізіне экологиялық тәуекел тұжырымдамасы біртіндеп қаланады. Мақалада «Қаламқас» кен орнының экологиялық жағдайы бойынша деректер келтірілген. Еріген газдың құрамында метан басымдау екені байқалды, ал оның орташа мөлшері 85,5 – 93,4% аралығында болды. Этанның құрамы орта есеппен 7,1%-дан аспайды, осы орайда пропанның жоғары потенциалды мөлшері 184 г/м³ кем емес. Газдың орташа тығыздығы 0,896 г/л көп еместігі анықталды.

Мыс(II) хлориді және полиэтиленгликоль негізіндегі полимерметалдық кешенді қосылыс синтезделген және оның құрамы потенциометрлік және кондуктометрлік әдістермен анықталған. Бьеррумнің түзілу функциясы шамасы есептелген. Титрлеу қисықтары тұрғызылған және әрекеттесуші құраушылардың оңтайлы мольдік қатынастары табылған. Алынған нәтижелер полиэтиленгликольдің екі құрамдық монобуынына кешентүзгіш – металл ионының біреуі сәйкес келетін мыс кешенді қосылысының түзілгендігін дәлелдейді. Кешентүзуші металл ионының координациялық қанығуы аталмыш кешенді қосылыста еріткіш молекуласы немесе металл тұзы анионы негізінде жүзеге асады. Кешентүзілу үдерісінің термодинамикалық сипаттамалары есептелген: ΔrG⁰, ΔrН⁰, ΔrS⁰. Гиббс энергиясы өзгерісінің теріс мәні зерттеліп отырған үдерістің полимерметалдық кешенді қосылыс түзілу бағытында өту әлеуетін көрсетеді. 298-318 К температура аралығындағы энтальпия өзгерісі (ΔrН⁰) оң мәні поликешенді қосылыстың осы аралықтағы түзілуі эндотермиялық сипатта екендігін дәлелдейді. Энтропия мәні өзгерісі ПЭГ лиганд тобы және мыс ионы сольваттық қабатының бұзылуымен, еріткіш молекулаларының ығысуымен және хелатты құрылым түзілуімен сипатталады. ИҚ – спектроскопия әдісімен полимер лигандтағы оттегі атомы кешентүзгіш – металл ионымен координациялық байланыс түзетіндігі дәлелденді.

ИҚ–спектроскопиялық, рентгенофлуоресценттік талдау және потенциометриялық титрлеу әдістерімен Екібастұз көмір бассейнінің қоңыр көмірінен (Қазақстан Республикасы) алынған гумин қышқылдарының (ГҚ) құрамы мен физикалық-химиялық қасиеттері зерттелді.
ГҚ-на жататын көп компонентті күрделі заттарды талдау кезінде ақпарат жекелеген топтардың өзара ықпалына байланысты шектелуі ықтимал. Алайда, зерттеудің түрлі әдістерін үйлестіре отырып, ГҚ құрылымдық ерекшеліктеріне қатысты алынған ақпарат өте пайдалы болуы да мүмкін.
ИҚ–спектроскопия әдісімен зерттелген гуминді қышқылдарда алифатикалық және хош иісті спирттер, эфирлер, карбон қышқылдары, сондай-ақ қосарланған байланыс бар екені анықталды.
Электрондық спектроскопия әдісімен зерттелген гуминді қышқылдарда полиендердің, сондай-ақ хош иісті фрагменттердің және олардың құрамында оттегі бар туындылардың болуы көрсетілген, бұл белгілі деректермен сәйкес гуминді қышқылдардың молекулаларының басты тізбегі дифенилкарбон қышқылдарының фрагменттерінен құрылған. Гетерогенді және гомогенді потенциометрлік титрлеу әдістерімен ГҚ молекулаларының құрылымындағы карбоксильді және гидроксильді топтардың құрамы зерттелді. Потенциометриялық титрлеу нәтижелері титрлеу тәсіліне (гомогенді немесе гетерогенді) және жүйедегі гумин қышқылдарының концентрациясына байланысты екендігі көрсетілген. Қышқыл топтардың (карбоксильді және гидроксильді) жалпы құрамы гумин қышқылдарының концентрациясына байланысты және ол ГҚ төмен концентрацияларында көп екені байқалды.

Қазақстан әлемдегі ең үлкен елдердің бірі, бірақ біздің жердің 70% шөл далада. Сонымен қатар, су ресурстарының жетіспеуінен көп ландшафтар шөл болып келеді. Гидрогельмен топырақты құрылымдандыру қазіргі уақытта су тапшы елдерде қолданылатын негізгі әдістердің бірі болып табылады. Осылайша, жоғары су сіңіргіш қабілеті бар гидрогельді зерттеу әлемдегі өзекті мәселелердің біріне жатады.
Бұл жұмыста гидрогельдер N,N-диметилакриламид және 2-Акриламидо-2-метил-1-пропансульфон қышқылы мен мономерлері тігетін агент N,N-метиленбисакриламидтің қатысуымен және аммоний персульфатының инициаторының қатысында радикалды полимерлеу әдісімен синтезделген.
Мономерлердің бастапқы концентрациясы, температура, инициатор мөлшері және әрекеттесу уақыты сияқты сополимеризацияның конверсиясына әсер ететін параметрлер зерттеді. Гидрогельдердің ісіну дәрежесі тігуші реагент пен инициатордың әртүрлі мөлшерін қосу арқылы қарастырылды. Нәтижесінде сополимерлену конверсиясының оңтайлы параметрлері: инициатор концентрациясы (0,07%), тігуші реагент концентрациясы (0,74%), оңтайлы температура (60℃) және сополимеризация уақыты анықталды.
Тәжірибелік мәліметтер нақты жүйелі түрде көрсетілген. Алынған гидрогельдерді ауыл шаруашылығында көптеген мақсаттарда, дәнді қаптауда және т.б салаларда қолдануға болады.

Бұл жұмыс тазалығы 99,999% алюминий фольгасының бет-бедерін жоғары жиілікті разрядта, белгіленген параметрлерді қолдана отырып, плазмамен өңдеуге, осы өңделген алюминий фольгасының бетінде электрохимиялық анодтау процесінің көмегімен алюминий оксидінің реттелген нанокеуекті мембранасын қалыптастыруға және зерттеу кезінде алынған нәтижелердің эксперимент параметрлеріне қаншалықты тәуелді екенін анықтауға негізделген. Негізгі параметр ретінде жоғары жиілікті разрядтың қуат шамасы қолданылған. Қалыңдығы бірдей 50 микрон шамасындағы таза алюминий фольгасының беті үш түрлі қуат шамасымен өңделген. Зерттеу барысында қуат шамасының әртүрлі 20 Вт, 50 Вт және 70 Вт болуына байланысты беттік кедір-бұдырлықтардың өзгеше болып келетіні байқалды. Эксперименттің бірінші сатысына сай таза алюминий фольгасының беті жоғары жиілікті разрядта плазмамамен өңделіп, нәтижесінде туындаған өзгерістер зерттеулер арқылы анықталған. Зерттеу нәтижесінде алюминий фольгасының бетін плазмаман өңдеу барысында тректер туындайтындығы сканирлеуші электрондық микроскоп көмегімен белгілі болып, олардың ерекшеліктері айқындалған. Бұл туындайтын өзгерістер плазмамен өңдеу кезінде жоғары жиілікті разрядты қуат мөлшерінің шамасына байланысты болатыны анықталды. Плазмамен өңделген алюминий фольгасының беті және электрохимиялық анодтаудан кейін қалыптасқан алюминий оксидінің нанокеуекті мембраналары сканерлеуші электрондық микроскоп көмегімен зерттеліп, қуат шамасының мөлшері тректер мөлшеріне және электрохимиялық анодтау процесінен кейін қалыптасқан кеуектердің тығыз немесе алшақ қалыптасуына әсер беретіні белгілі болды. Жалпылама бұл жұмыс нанокеуекті алюминий оксиді мембранасын алу мақсатында алюминий фольгасының бет-бедерін жоғары жиілікті плазма арқылы өңдеуге негізделген.

Ыстық тығыз материяда иондардың күшті әсерлесуі сипатталады және ол өз алдына күшті байланысқан кванттық жүйе болып табылады. Тығыз байланысқан плазма – қазіргі уақытта инерциялық термоядролық синтездеу қондырғыларында, астрофизикалық нысандарды зерттеу барысындағы, белсенді теориялық және тәжірибелік зерттеулердің негізгі тақырыбы. Тығыз байланысқан плазмада ұжымдық эффектілер (экрандалу эффектісі) маңызды рөл атқарады. Зарядталған бөлшектердің әсерлесуінің эффективті потенциалы экрандалу эффектісін ескеру үшін, яғни жүйедегі бөлшекаралық шашырауға ортадағы бөлшектердің әсері ескеріледі. Ядродағы электронның әсері, ядроның маңындағы үлкен арақашықтықтағы Кулон потенциалына жуықталған кездегі модификацияланған эффективті электрон-иондық потенциалмен сипатталады. Жартылай иондалған плазмада бос электрондар мен иондардың өзара әрекеттесуі байланысқан бос емес күйлерге де байланысты болады. Сол себепті осы мақалада жартылай иондалған плазмадағы еркін электрондардың иондармен әсерлесуінің бос емес басты күйінің әсері ескерілген иондардың экрандалған әрекеттесу потенциалы қарастырылған. Мұндай псевдопотенциалдың қарапайым формасы – бос ядро потенциалы болып есептеледі. Бұл мақалада Фурье кеңістігіндегі күшті тербелістердің әсерін жою үшін потенциалды жұмсақ бос ядро қолданылды. Плазманың әртүрлі параметріндегі ион-иондық әсерлесу потенциалының графиктері көрсетілген. Айтылып отырған үлкен арақашықтықтағы иондардың экрандалған әсерлесу потенциалы экрандалған Юкава потенциалынан әлсіз. Сондықтан үлкен арақашықтықта байланыс параметрін арттырған кезде экрандалу, жылулық иондық толқын ұзындығының артуына байланысты әлсірейді.

Эмульсиялар өзіндік қасиетінің, яғни екі немесе одан да көп әртүрлі фазалардан құралып, сыртқы ортадан оқшауланған капсула түзетіндігінің арқасында химия, медицина және косметология саласында үлкен сұраныс тудыруда. Осы капсулаларға белгілі бір қасиеттері бар заттарды ендіріп, оларды әртүрлі мақсаттарда пайдалануға болады. Осыған байланысты, эмульсия өндіру технологиясын дамыту өнеркәсіптік химияның өзекті саласына айналды. Эмульсиялардың тұрақтылығы мен функционалдылығы эмульсиялардың ең маңызды көрсеткіштерінің бірі, ал қолданылатын заттардың қолжетімділігі мен қауіпсіздігі, әдістердің қарапайымдылығы, эмульсия өндірісінің технологиясына арнаулы маңызды талаптар болып табылады.
Бұл мақалада көп реттік эмульсия алудың заманауи технологияларына қатысты және тұрақтандырғыштардың түрлері мен тиімділігіне қатысты шетелдік және отандық әдебиеттерді шолу нәтижесі сипатталған. Қазіргі уақытта эмульсияларды өндіру үшін эмульгаторлардың көптеген түрлерімен, әсіресе сирек кездесетін қосылыстардан бастап қолжетімді қарапайым қосылыстарға дейінгі көптеген қосылыстардың тұрақтандырғыш қасиеттері зерттелуде, екінші реттіктен төртінші реттікке дейінгі эмульсияларды алу үшін технологиялар әзірленуде.

Бұл мақалада кальций альгинаты (CA – ALG) және құрамында желатин бар кальций альгинаты ( CA – ALG/GEL) микробөлшектерінің pH – сезімталдығын зерттеу нәтижелері талқыланды. 0,9% - дық NaCl ерітіндісінде ортаның pH мәні 1.2- ден 7.4 – ке дейін өскенде ісіну және микробөлшектерден рихлокаинның босап шығу жылдамдығы едәуір артатыны анықталды. Бұл әсерді желатин күшейтеді.

Берілген жұмыста болат бетінде қымыздық қышқылы ерітіндісінен электрхимиялық синтезделген поли (анилин-о-анизиндин) (ПАОА) сополимерінің қорғау қабілеті 3,5% NaCl ерітіндісіне әртүрлі уақытқа батырылып, импедансты спектроскопия әдісімен зерттелінді. Найквист диаграммаларынан алынған мәліметтер арқылы сополимерлі қаптаманың қорғау дәрежесі, су сіңірімділігі және қалыңдығы есептелінді. Қымыздық қышқылы электролитінен синтезделген қаптамалардың адгезиясының нашар болуына байланысты қорғау мәндері бір заңдылыққа бағынбады. Есептеулер нәтижесі бойынша 120 минутқа дейін батырылған қаптама Z = 78,95 % қорғау дәрежесін, су сіңіру қабілеті %= 33,80, қалыңдық d = 11,00 нм-ге тең мәндерді көрсетті.

Бұл мақалада «Унитиолатты координациялық қосылыстардан металл сульфидтерінің бағытталған синтезі процестерінің негізінде жартылай өткізгішті, фото сезімтал және люминесцентті наноматериалдарды алу технологияларын әзірлеу және іске асыру» тақырыбы бойынша зерттеу нәтижелері берілген. Жұмыста көп компонентті силикатты шыныда нанокристалдарды өсіру қарастырылады, онда жартылай өткізгіш фазасы, концентрациясы шамамен 1% синтезде ерітілген. Шыны үлгілерді екінші рет термиялық өңдеу кезінде жартылай өткізгіш нанокристалдардың түзілуі мен өсуі қайта қанықтырылған қатты ерітіндінің диффузиялық фазалық ыдырауы нәтижесінде болады.

Жұмыста анионды беттік-белсенді зат – сульфонол (СФ), катиондық беттік-активті зат - цетилпиридий бромиді (ЦПБ) және олардың полиакриламидпен (ПAA) қоспаларымен тұрақтандырылған вазелин мен судың техникалық эмульсиялары алынды. Полимермен беттік - активті заттар (БАЗ) қоспалары эмульсияларға төмен тұрақтандырғыш әсер ететіндігі көрсетілді. Жеке беттік - активті заттарға қарағанда, БАЗ-ПАА кешендерінің беттік активтілігі төмендейды. БАЗ-ЦПБ және СФ және олардың ПАА мен қоспаларының сулы ерітінділерінің беттік керілу изотермалары алынды. БАЗ-ПAA қоспаларының беттік керілуі мен БАЗ вазелиндік эмульсияларға демульгирлеуші әсері арасында өзара байланыс табылды. БАЗ-ПАА композицияларын қолдануы тиімді демульгаторларды дамытуға жаңа мүмкіндіктер ашады.

Қазіргі уақытта аммиак әдісімен алынған кальцийленген сода өндірісінің қалдықтарын кәдеге жарату, аммиак әдісімен сода өндіретін барлық елдерде өзекті мәселе болып табылады. Осыған байланысты хлорлаушы компонент ретінде дистиллерлік сұйықтықты қолданып, фьюмингтеуден өткен қорғасын шлактарын кешенді қайта өңдеу технологиясы ұсынылып отыр, бұл металлургия және химия өнеркәсібіндегі өндірістік қалдықтарды бір уақытта жою мәселесін шешуге мүмкіндік береді. Сода өндірісінің қалдығы болып табылатын дистиллерлік сұйықтық негізінен қатты фазада болатын көмірқышқылды және күкіртқышқылды кальций, сөндірілген әк, құмның қоспаларымен ластанған кальций мен натрий хлоридтерінің ерітіндісі болып табылады. 1 тонна сода үшін дистиллерлік сұйықтық 8,5 м³ құрайды, г/м³: СаСl₂ 118-125; NaCl 58,6-80 ; CaCO₃ 6-15; CaSO₄ 2-2,7; Mg(OH)₂ 3-10; CaO 2-4; Fe₂O₃ +Al₂O₃ 1-3; SiO₂. Агломерациялық-хлоридті айдау күйдіруге сәйкес келетін жүйелерді термодинамикалық модельдеу арқылы металлдар хлоридтерін максималды бөліп алу дәрежесін қамтамасыз ететін шикізат қоспаларының технологиялық параметрлері мен құрамы анықталды. Шлактарды агломерациялық-хлоридті айдау күйдіру үшін үрдістің температурасы шлактардың балқу температурасынан аспау керек (12000С), яғни 1100-11500С. Тәжірибе барысында қорғасын-80,97%, цинк-78,09%, мыстың-76,52% бөліп алу дәрежесін қамтамасыз ететін фьюмингтеуден өткен қорғасын шлагы, дистиллерлік сұйықтық, бентонит сазы және көмір қалдықтарына негізделген шикізат қоспаларының құрамы айқындалды. Күйдіруден кейінгі түйіршіктердің физикалық және механикалық қасиеттері олардың жоғары дәрежедегі динамикалық және статикалық беріктігін көрсетеді.

Осы жұмыста хлоридты тұздарының сулы ерітіндісін 70-80℃ кезінде тотықсыздандыру әдісімен алынған Fe-Co жүйесінің наноөлшемді ұнтақтарының синтезделу ерекшеліктері мен кейбір қасиеттері зерттелінді. Алынған нәтижелердің негізінде зерттелінетін жүйенің фазалық құрамының және морфологиясының ерекшеліктері талданған, термоиницирленген процестердің сипаты мен температурасы деривато-масспектрометрлік әдіспен анықталды. Сканерлеуші электронды микроскоп көмегімен синтезделініп алынған металл бөлшектерінің мөлшері, пішіні және морфологиялық ерекшеліктері қарастырылды.

N, N-диметил-N, N-диаллиаммоний хлоридінің (ДМДААХ) N, N-диметил акриламидімен (ДМАА) радикалды сополимеризациясы аммиак персульфаты ((NH4)2S2O8) қатысында дилатометр әдісімен зерттелді. ДМДААХ молярлық қатынасының ДМАА-ға, мономерлер мен бастамашылардың концентрациясы мен температураның полимеризация жылдамдығына әсері қарастырылды. Осы талдау нәтижесінде ДМДААХ концентрациясы мономерлердің құрамына, керісінше, полимерлену жылдамдығына әсер ететіні анықталды. Эксперимент нәтижелеріне сүйене отырып, полимерлеу тетіктері толығырақ талқыланды.

Бұл мақалада біз коллаборативті іріктеу арқылы жаттығу ұсынымдарының жеке жүйесін іске асырудың бірнеше тәсілдерін іріктеп қарастырамыз. Негізгі бағыттар таңдалып алынды, жадымен жұмыс істеуге негізделген сүзу, онда деректермен тікелей жұмыс істейміз және өзімізге қажетті байланыстарды бөліп тастауға тырысамыз.
Аталған Алгоритмдер тізіміне косинустық ұқсастықтар әдісі және Пирсон корреляция әдісі кіреді. Бірінші жағдайда біз әрбір пайдаланушыны n-өлшемді вектор ретінде аламыз, мұнда N-қарастырылатын жаттығулардың саны. Бұдан әрі екі нақты пайдаланушы арасындағы ұқсастықты олардың екі векторы арасындағы бұрыштың косинусы ретінде санаймыз. Бізге бұл тәсіл өте тиімді нәтиже берді, бірақ бос матрицаның жасушалары нәтижеге қатты әсер етті, өйткені бұл әдіс олармен нашар жұмыс істейді. Пирсон корреляциясы жағдайында юзерлер арасындағы оң немесе теріс трендтерді табуға және бос ұяшықтар үшін мәндерді болжау үшін пайдаланылатын корреляция коэффициентін есептеуге тырысамыз.
Мақаланың соңғы нәтижесі жоғарыда айтылған барлық әдістерді салыстырып, әр адамның артықшылықтары мен кемшіліктері туралы толық мағлұмат береді. Салыстыру RMSE және MAE сияқты метрикаларды есептеу арқылы жасалды.

Мақалада экстракциялық фосфор қышқылы өндірісінің қалдығы болып табылатын фосфогипстің микороскопиялық және рентгенқұрылымды талдауларының нәтижелері келтірілген. Микроскопиялық талдау JSM-7500F растрлық электрондық микроскоптың көмегімен, он және жиырма мың есе үлкейтілген фосфогипс кристалдарының микроқұрылымының нәтижелері жүргізілді.

This paper discusses the creation of a control system for the operation of a switch machine P80 based on the use of programmable logic controllers SIMATIC S7 1200 (PLC). We have developed basic solutions for connecting the Simatic S7 1200 to the P80 and software in a TIA Portal for controlling the switch machine, taking into account the basic requirements for ensuring the safety of train traffic.

Мәтінді қорытындылау негізгі мәселелердің бірі болып табылады, өйткені әртүрлі салаларда оны қолдану ауқымы жоғары, ақпаратты тез және тиімді алудың жетілдірілген механизмі болуы өте маңызды. Барлық қолжетімді мәтіндік дереккөздерден түйіндеме шығару өте қиын. Мәтіннің жалпылауын шешудің жолдарын көрсету үшін бұл жұмыста MatchSum (Zhong et al., 2020), BertSumExt (Liu and Lapata 2019) және SemSim (Yoon et al., 2020) сияқты сан түрлі мәтінді жинақтау әдістеріне қысқаша шолу ұсынылған) мәтінді экстрактивті және абстрактілі қорытындылау кезінде жетекші нәтижелер көрсетті. Бұл қағаз сол модельдерді қарастырады және олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтайды. Сонымен қатар мәтінді қорытындылаудың жолдарын жақсартуды болжайды.

Бұл мақалада өсімдік шаруашылығындағы минералды және биοлοгиялық тыңайтқыш ретінде егіс алқаптарынан дәнді дақылдар қалдықтарының рөлі қарастырылады, тыңайтқыштардың ең тиімді әдістерінің бірі сабан бοлып табылады. Тыңайтқышқа сабанды қοсу қара шірікті мοлайтады, тыңайтқыштың құрамын жақсартады, эрοзияға деген қабілеттілігін төмендетеді, азοтфиксация прοцесін белсендіреді. Οл тοпырақ микрοοрганизмдерінің қοректендіру көзі бοлып есептеледі. Οлай бοлмаған жағдайда, кейбір элементтердің қοрек көзі шектеулі бοлуы мүмкін. Су және ауа режимі тοпырақтың сіңіру қабілетін жақсартады. Мақалада ұсынылған сабаннан тыңайтқыш өндіру тәсілі бастапқы шикізатты бір мезгілде жылу әсері мен қысымы кезінде ұсақтау, шикізатты сумен οдан әрі сүзу және азοт қышқылының реактοрында прοцесті жүргізу жοлымен өңдеуді қамтиды, сοдан кейін өнім қышқылды бейтараптандырғышқа түседі. Ұсынылған тәсілдің арқасында құрамында аммοний түріндегі азοттан басқа, яғни азοт тыңайтқыштары тұрғысынан ең құнды түрде, сοндай-ақ тыңайтқыш тұрғысынан маңызды мәні бар басқа кοмпοнент, калий бар құрамдастырылған тыңайтқыш аламыз.

Бұл мақалада, техникалық кешендердің күйін болжау тапсырмалары қарастырылған. Сонымен қатар, ТК техникалық күйін бағалау кезінде қолданылатын сандық, ординалды, номиналды сипаттағы белгілерде ұсынылған. Сандық белгілердегі статистикалық тәсілдер шешімді таңдау тапсырмасының тұжырымдалуға және ықтимал өлшемдер болжамына негізделген. Сондай-ақ, априорлық ықтималдылық Байес ережелерінің көмегімен есептелді, сызықты дискрементті функцияның бейнесі көрсетілді.

Денсаулық сақтау жүйесін модернизациялау – медицина саласының дамуындағы ғаламдық тенденция; бұл – емделушінің денсаулығы туралы мәліметтерді цифрландыру мүмкіндігімен байланысты. Жиналған мәліметтер емделушіге күтім жасау мен диагнозын жақсарту үшін өңделіп, талдануына болады. Бұл құжат медициналық мәтін жазбаларын құрылымдау тәсілдерін қарастырады. Клиникалық жазбалардың өзара байланысын, сон- дай-ақ семантикалық анализ моделін құруға арналған сандық тәжірибелерді ұсыну үшін фреймворк ұсынылған.

Мақалада су көлігіндегі көлік процестеріне елеулі әсер ететін көлік ағындарының біркелкі еместігінің объективті құбылыстарының проблемаларын шешетін, жүк ағындарын тиімді ұйымдастыру, барысында су көлігіндегі көлік процестерін оңтайландырудың логистикалық принциптері баяндалады. Кеме арасында қойма сыйымдылығын үлестіруді математикалық бағдарламалау міндеттерін зерттеу негізінде экономикалық тұрғыдан ең тиімді жүктерді ауыстырып тиеу жоспары мен кемелерді өңдеу бойынша теңіз портының пайдалану шығындарының минимумын қамтамасыз ететін мәселелер қаралды.

Берілген жұмыста доғал темір-бетонды қабықшаның көтере алатын шектік ұзақ мерзімді жүктеме күшті анықтау реті көрсетілген. Бұл әдісте сандық талдау негізінде уақыт аралығында берілген қабықшадағы бетонның сызықты емес қасиеттері мен жарықшақтардың пайда болу деформациялары есептелінеді. Доғал темір-бетонды қабықшаның иілу теңдеулері негізінде бір мезетте әсер ететін шектік қирау күші анықталады. Шектік қирау күшінің мәні иілу-жүктеме қисығындағы шектік нүктесі ретінде алынады.

Бұл мақала жер бетінің бедері және енгізілген әртектілігі бар үшөлшемді орта үшін электрлік томографияны үлгілеуді әзірлеуге және тестілеуге арналған. Тура есеп интегралдық теңдеулер әдісі арқылы шешіледі. Мақалада математикалық үлгі, 3D жергілікті енгізілген әртектілігі бар бедерлі жанас орта үшін интегралдық теңдеулерді шешудің сандық алгоритмі көрсетілген. Шекті элементтер әдісімен алынған нәтижелермен салыстыру арқылы берілген алгоритмді тестілеу нәтижелері келтіріледі. Шекті элементтер әдісімен электрлік өрісті үлгілеу үшін коммерциялық әмбебап COMSOL Multiphysics бағдарламасы қолданылады. Зерттеліп отырған ортаның әртүрлі үлгілері қарастырылады. Тестілеу нәтижелері геофизикалық есептерді шешуде интегралдық теңдеулер әдісін пайдалану компьютердің үлкен есептеу қорларын қажет етпейтіндігін көрсетті. Интегралдық теңдеулер әдісі анағұрлым дәл және жылдам әдіс болып табылады.

Бұл мақалада ҚР-да иммиграцияны бақылау үшін интеллектуалды ақпараттық жүйені құру туралы айтылады. Біз нақты уақыт режимінде үлкен деректерді қолданатын интеллектуалды жүйе құрылымының моделін жасадық. Зерттеуде талдау нәтижелері, жүйенің мақсаттары мен міндеттері сипатталған. Әзірленген жүйенің негізгі технологиялық процестері және күтілетін нәтижелері анықталған.