Веб-сайттар интернеттің негізін құрап, ақпарат тарату және сандық ресурстарға қол жеткізу платформасы ретінде қызмет етеді. Олар пайдаланушыларға әртүрлі мазмұн мен қызметтермен өзара әрекеттесуге мүмкіндік беріп, интернеттің пайдалылығын арттырады. Веб-сайт эстетикасы оның жалпы тиімділігінде маңызды рөл атқарып, пайдаланушы тәжірибесіне, қызығушылығы мен қанағаттануына айтар лықтай әсер етуі мүмкін. Бұл мақалада жаһандық деңгейде интернет қолданушыларының көбеюін ескере отырып, пайдаланушы тәжірибесін жақсарту үшін веб-дизайн эстетикасының маңыздылығықарастырылады. Зерттеу алғашқы әсердің маңыздылығын атап көрсетеді, ол көбіне 50 миллисекунд ішінде қалыптасып, пайдаланушылардың веб-сайттың тартымдылығы мен қолайлылығын қабылдауына әсер етеді. Біз веб-сайттың визуалды эстетикасын өлшеудің жаңа әдісін ұсынамыз. Әдіс түстер үйлесімі мен қаріптің танымалдығына негізделіп, эстетикалық талғамды болжау үшін бұлыңғыр логиканы қолданады. Біз веб-дизайн трендтерінің динамикалық сипатына сәйкестік пен бейімделуді қамтамасыз ету мақсатында 200-ге жуық танымал және жиі қолданылатын веб-сайт дизайнынан тұратын деректер жиынын жинадық. Веб-сайт скриншоттарынан басым түстерді k-орташа кластерлеу әдісімен анықтадық. Зерттеу нәтижелері эстетика мен веб-сайт дизайнындағы ыңғайлылық арасындағы байланысты тереңірек түсінуге бағытталған.

Қазіргі әлемде ел мен аймақтың мәдени мұрасын сақтау және оны насихаттау мәселелері өзектілігін жоғалтқан жоқ. Бұл мәселе, әсіресе, мұражайлар мен галереялар ұзақ уақыт бойы жабылып, келушілердің белсенділігі төмендеген кезде ерекше өзекті болды. Заманауи технологиялар осы мәселені шешуде маңызды рөл атқарады: олар бір жағынан күнделікті процестерді жеңілдетіп, екінші жағынан, келушілерді тарту мен мәдениет институттарының функционалын кеңейтуге жаһандық тұрғыдан ықпал етеді. Бұл мақалада мобильді қосымша түрінде виртуалды мұражай құру жобасы ұсынылған. Қосымша құрылғының камерасын пайдалана отырып, экспонаттарды нақты уақыт режимінде таниды және олардың 3D үлгілері мен контекстік ақпаратын толықтырылған шындық режимінде көрсетеді. Зерттеуде мұражай қосымшаларында виртуалды және толықтырылған шындық технологияларын қолдану, сондай-ақ әртүрлі мақсаттарға арналған машиналық оқыту алгоритмдерін қолдану мәселелері талқыланған. Авторлар серіктес мұражайдың кейбір экспонаттарын танудың алдын ала нәтижелерін ұсынады, қолданылатын әдістемені сипаттайды және тәсілдердің тиімділігін талдайды. Сонымен қатар, мұражай жағдайында нақты уақыт режимінде тану мүмкіндігі бар мобильді қосымшаны тестілеу нәтижелері берілген.

Өкпе обыры Қазақстанда және әлемде денсаулық сақтау саласындағы елеулі мәселелердің бірі. Бұл ауру өлімге әкелетін қатерлі ісіктер қатарында. Өкпе обырын ерте диагностикалау қиын, себебі оның бастапқы кезеңдерінде клиникалық белгілері байқалмайды. Сонымен қатар, өкпе обырының басқа өкпе ауруларымен ұқсас клиникалық көріністері оның дәл диагностикасын қиындатады. Дәстүрлі диагностикалық әдістер, мысалы, өкпені тесіп, биопсия жүргізу, инвазивті және науқас үшін ауыр процедуралар. Осыған байланысты компьютерлік томография (КТ) негізінде жалған оң жағдайларды азайту диагностика сапасын жақсартуда маңызды рөл атқарады. Бұл зерттеуде аннотацияланған компьютерлік томографиялардан алынған радиологиялық ерекшеліктерге негізделген бес машинамен оқыту моделінің (логистикалық регрессия, шешім ағашы, кездейсоқ орман, векторларды қолдау әдісі және Байестің аңғал алгоритмі) салыстырмалы талдауы жүргізілді. Классикалық модельдерді таңдау олардың шешім қабылдау процесін нейрондық желілермен салыстырғанда жеңіл бақылауға болатындығымен түсіндіріледі. Модельдер бинарлы және көпклассты жіктеу тұрғысынан бағаланды. Бинарлы жіктеу барысында нақты түйіннің кальцификациялармен немесе обырмен байланысты екенін анықтау және биопсияның қажет екенін, тұрақты бақылаудың жеткілікті екенін шешу үшін Precision метрикасы қолданылды. Ал көпклассты жіктеу үшін Lung-RADS кластарын реттік сипатын ескеретін Quadratic Kappa сенімділік өлшемі пайдаланылды. Зерттеу жергілікті қазақстандық деректер мен жалпыға қолжетімді LIDC-IDRI деректер жиынтығының комбинациясына негізделген. Әртүрлі дереккөздерді біріктіру диагностикалық мүмкіндіктерді кеңейтуге деген ұмтылысты көрсетеді.

Ген экспрессиясын талдау – жасушалардың әрекеттерін, ауру механизмдерін және дәрілік реакцияны түсінудің негізгі құрамдас бөлігі. Жоғары өнімді секвенирлеудің, әсіресе бір жасушалы РНҚ секвенирлеуінің (scRNA-seq) пайда болуы жасушалық гетерогенділікті бұрын-соңды болмаған деңгейге дейін зерттеу мүмкіндігін кеңейтті. Ұқсас экспрессиялық профильдері бар гендер немесе жасушаларды топтастыру үшін қолданылатын кластерлеу алгоритмдері осы технологиялар арқылы алынған үлкен деректер жиынын талдау барысында баға жетпес құралға айналды. Бұл мақалада гендік экспрессия деректерін талдауда, әсіресе бір жасушалы РНҚ секвенциясына негізделген зерттеулерде қолданылатын әртүрлі кластерлеу әдістері қарастырылды. Талдау иерархиялық кластерлеу мен k-means сияқты дәстүрлі әдістерді, сондайақ үлгіге негізделген кластерлеу, машиналық оқыту және терең оқыту тәсілдері сияқты жетілдірілген әдістерді қамтиды. Негізгі міндеттерге жоғары өлшемді деректерді өңдеу, шуды азайту және үлкен деректер жиынын тиімді масштабтау жатады. Сонымен қатар мульти-омикалық деректерді біріктіру, терең оқытуғанегізделген кластерлеу және федеративті оқыту сияқты жаңа жетістіктер гендік экспрессияны зерттеудегі кластерлеу қосымшаларының дәлдігі мен биологиялық маңыздылығын арттыруға мүмкіндік береді. Мақала кластерлеу алгоритмдерінің күрделі гендік экспрессия деректерін өңдеудегі болашақ бағыттарын талқылап, биологиялық түсініктерді жақсарту жолдарын ұсынады.

Бұл мақалада сақтандыру талаптары контекстінде көлік құралдарын жөндеуге жұмсалған шығындар сметасы дәлдігін жақсартуға арналған сандық үлгіні ұсынады. Автокөліктердің кең таралғандығы және жиі зақымдануы себеп болған біздің зерттеуіміз жөндеу шығындарына әсер ететін көптеген айнымалыларды біріктіретін сенімді жүйені жасауға бағытталған. Оларға қосалқы бөлшектер бағасы, еңбек шығындары және сақтандыру полисінің мүмкіндіктері кіреді. Ұсынылған модель жөндеу құнының әділ және дәл болжамын қамтамасыз етуге бағытталған болжау құралына осы элементтерді синтездеу үшін математикалық және компьютерлік модельдеу әдістерін пайдаланады. Бұл құрал өтемақылардың нақты жөндеу шығындарына сәйкес келуін қамтамасыз ету арқылы сақтандырушылар мен сақтанушылар арасындағы әділ әрекеттесуді жеңілдетуге арналған. Бұл модельдің пайдалылығы сақтандыру талаптарын өңдеудің ашықтығы мен тиімділігін арттыруда, осылайша қаржылық тәуекелдерді басқаруды жақсартуда және сақтандыру секторының тұрақтылығына ықпал етуде ерекше маңызды.

Бұл зерттеу ауа райының қолайсыз жағдайларында жол белгілерін тану жүйелерін жақсарту мақсатында конволюциялық нейрондық желілерді (CNN) пайдалануға арналған. Жұмыста CNN негізінде құрылған жаңа модель қолданылып, неміс жол белгілерін тану тестінің (GTSRB) кеңейтілген деректер жиынтығы қарастырылады. Аталған деректер жиынтығында қырықтан астам класты қамтитын жазбалары бар 50 мыңнан астам кескіндер жинақталған. Ұсынылған модель жаңбыр, тұман және қар сияқты ауа райы факторларының көріну сапасына тигізетін әсерін төмендетуге арналған объектілерді бөлудің бейімделу қабаттарын пайдаланады. Әртүрлі ауа райы сценарийлерін модельдеу үшін деректерді көбейтудің озық әдістері қолданылады, бұл оқыту жиынтығының әртүрлілігін арттырады. Зерттеу барысында CNN-нің қолайсыз жағдайларда жол белгілерін анықтаудағы теориялық және практикалық жақсартулары талданып, модельдің тиімділігі дәлдік, жауаптылық және F1 көрсеткіші сияқты метрикалар арқылы тексерілді. Нәтижелер модельдің жалған позитивтер санын азайтуда және жол белгілерін дәл анықтауда тиімді екенін көрсетті. Мақалада деректер жиынтығын мұқият дайындаудың, модельдерді оңтайландырудың және анықтау жүйесінің жұмысын жақсарту үшін оқытуды жетілдірудің маңыздылығы айқындалады. Бұл зерттеу интеллектуалды көлік жүйелері, автономды көлік жүргізу және жол қауіпсіздігі салаларындағы сенімді жол белгілерін тану технологияларының болашақтағы дамуына оң ықпалын тигізеді.

Бұл зерттеу қазақ тілінің шұбарлануына орыс тіліндегі сөздердің ықпалын зерттеуге арналған. Ақпараттық технологияның қарқындап дамуы әлеуметтік желі тілінің жай-күйіне әсер етеді. Біріншіден, желідегі бейберекетсіздік тілдің қолданыс аясын тежеп, шұбарлануға алып келсе, екіншіден, даму динамикасы жоғары, қазақ тіліндегі ақпараттар да жылдам тарап жатыр деуге болады. Мақаланың негізгі мақсаты қазіргі заманғы интернеттегі шетелдік сөздер, бір тілден екінші тілге ешқандай өзгеріссіз ауысатын тілдік операциялар, аралас жазбалар (шетелдік сөздердің лексикалық және семантикалық мәртебесі сақталған сөздерді қоса алғанда), жаңа қысқартулар, варваризмдердің қазақ тіліне әсерін зерттеу. Зерттеу нәтижесінде әлеуметтік желідегі сөйлеу формалары айқындалады; қарым-қатынастың ауызша түрінде ойлау мен ойды тіл арқылы жарыққа шығару сәтінің бір уақытта жүзеге асырылуына байланысты тілдің шұбарлануына ықпал ететін факторлардың ықтималдығы анықталады. Машиналық оқыту алгоритмдерінің, атап айтқанда Naive Bayes классификаторының қолданылуы деректерді талдау процесін автоматтандырып, жасырын заңдылықтарды анықтады, бұл осы кірме сөздердің қазақ тіліне цифрлық ортада қалай әсер ететінін тереңірек түсінуге мүмкіндік берді. Ақпараттық технологияның прогрессивті даму үрдісімен ерекшеленетін жаһандық платформалар аясында Facebook және Instagram желілеріндегі мәтін мазмұны сарапталды.

Қозғалатын қатты денелердің айналасындағы сығылатын ағындарды сандық модельдеу аэродинамикалық флютер, зымыран қозғалтқыштары және шассилер сияқты инженерлік қолданбаларда маңызды рөл атқарады. Айып функциялар әдісі соңғы айырмашылықтар әдісінің шеңберінде ортогональды құрылымдық торларды пайдаланған кезде тиімділігімен ерекшеленеді және ламинарлы, сондай-ақ турбулентті ағын мәселелерін шешуде кеңінен қолданылады. Бұл әдіс шекаралық шарттарды жанама түрде енгізу мүмкіндігін қамтамасыз ететін қосымша көздермен толықтырылған Навье-Стокс теңдеулерін тікелей қолдануға негізделген. Айып функциялар әдісі Дирихле шекаралық шарттарын енгізуді жеңілдетеді, бірақ Нейман шарттарын қолдануда белгілі бір қиындықтар тудыруы мүмкін. Дегенмен, әдіс шекаралық шарттардың екі түрімен де тиімді жұмыс істейді, бұл оны термиялық және сығылатын ағындар сияқты Нейман шарттары жиі қолданылатын қолданбалар үшін ыңғайлы етеді. Икемділігіне қарамастан, әдіс деректерді басқарудың жоғары деңгейін және қосымша кодтау әрекеттерін қажет етеді. Бұл мақалада сығылатын субсоникалық ағындарды сандық модельдеуде дәл нәтижелер беретін жақында әзірленген жоғары ретті әдіс қарастырылады. Әдіс Рейнольдс пен Мах сандарының кең диапазонында қозғалмайтын және қозғалатын объектілерде сыналды, бұл оның тиімділігі мен қолдану аясын көрсетеді.

Жүрек-қан тамырлары қартаюы адамдардың денсаулығы мен өмір сапасына, әсіресе 65 жастан асқан адамдарға айтарлықтай қауіп төндіреді. Бұл мақалада математикалық модельдеуді қолдана отырып, жүрек-қан тамырлары қартаюын болжау әдісі ұсынылған. Әзірленген модель әртүрлі физиологиялық және мінез-құлық факторларын, соның ішінде қан қысымын, холестерин деңгейін, дене салмағы индексін, темекі шегуді, физикалық белсенділікті және алкогольді қамтиды. Модель итерациялық әдістерді қолдануға және осы факторлардың уақыт бойынша динамикалық өзара әрекеттесуін сипаттауға мүмкіндік беретін Рунге-Кутта әдісіне негізделген. Модельді тексеру егде жастағы науқастардың денсаулығына қатысты клиника-лық зерттеу деректері негізінде жүзеге асырылды. Зерттеу нәтижелері модельдің жүрек-қан тамырлары қартаюының дамуын болжауда жоғары дәлдікке ие екенін және жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупі жоғары науқастарды анықтауға мүмкіндік беретінін көрсетті. Ұсынылған болжау әдісі клиницистер үшін гериатрия саласында профилактика мен араласудың дербестендірілген стратегияларын әзірлеуге кө мек-тесетін құнды құрал бола алады. Бұл өз кезегінде емдеу нәтижелерін жақсартуға және пациенттердің салауатты өмірін ұзартуға ықпал етеді. Болашақта модель параметрлерін одан әрі нақтылау және оны халық арасында қолдануды кеңейту жоспарлануда.

Харди теңсіздігі 1920 ж. тұжырымдалып, 1925 ж. дәлелденді. Сол уақыттан бері бұл теңсіздік айтарлықтай дамыды. Алғашқы жұмыстар жалпы салмақтарды қарастырумен байланыста болды. Кейінгі жұмыстарда Харди операторының орнына басқа ядролары бар жалпы операторлар қарастырылды. Қазіргі уақытта Харди типтес теңсіздіктерге арналған көптеген зерттеулер жүргізілуде. Харди теңсіздігінің жалпылаулары маңызды қолданбаларға негізделіп, тек теріс емес функциялар конусында ғана емес, сонымен қатар монотонды функциялар конусында да қарастырылады. Бұл жұмыста  үшін монотонды тізбектер конусында салмақты Харди типтес теңсіздіктің орындалуының қажетті және жеткілікті шартын анықтау қарастырылады. Есепті шешудің негізгі әдісі – редукциялау. Ол Сойер принципін қолдана отырып, монотонды тізбектер конусындағы Харди типті теңсіздікті барлық теріс емес тізбектер үшін белгілі бір теңсіздікке келтіруге мүмкіндік береді.

Бұл мақалада B 1 бірлік шеңберінде Лаплас операторы үшін жалпы шекаралық шарттары бар спектрлік есеп қарастырылады. Дербес жағдайларда шекаралық шарттар периодтық және Самарский-Ионкин типіндегі шекаралық шарттарды қамтиды. Есептің маңызды ерекшелігі – оның өзіне-өзі түйіндес еместігі, бұл аналитикалық және сандық шешуде бірқатар қиындықтар туғызады. Мысалы, Фурье айнымалыларды бөлу әдісі тікелей қолданылмайды. Осыған байланысты жұмыста айнымалыларды бөлу әдісінің қолдану мүмкіндігі негізделеді. Атап айтқанда, есепті екі локальды классикалық шекаралық есептерді тізбектей шешуге келтіретін әдіс ұсынылады. Бұл әдісті пайдалана отырып, есептің барлық меншікті функциялары мен меншікті мәндері анық түрде анықталды. Сонымен қатар, меншікті функциялар жүйесінің кеңістігінде толықтығы дәлелденді. Айта кету керек, бұл нәтиже Лаплас операторы үшін екі өлшемді периодтық шекаралық есептің [1, 2] еңбектерінде алынған нәтижелерінің арнайы жағдайын жалпылайды.

Бұл мақалада біз Баоуэнди-Грушин векторлық өрістерімен байланысты салмақты Харди теңдігін талқылай отырып және оның дифференциалдық теңсіздіктер контекстінде әртүрлі қолданыстарын зерттейміз. Бұл Харди теңдігінен, сәйкес параметрлерді таңдау арқылы Баоуэнди-Грушин операторына қатысты Харди типті теңсіздіктер үшін нақты қалдық формулаларын да алуға болады. Коммутативті жағ дайды қарастырғанда, бізге евклидтік кеңістік үшін де, Баоуэнди-Грушин операторына қатысты жақсартылған салмақты Харди теңсіздіктерін де анықтау мүмкіндігі туады. Мысалы, нақты жағдайда, Баоуэнди- Грушин операторына қатысты теріс емес қалдық мүшелерді алып тастап және тиісті параметрлерді дәл таңдау арқылы, біздің теңдіктен топологиялық өлшемге тәуелді емес тұрақтысы дәл анықталған радиалды туынды операторына арналған жақсартылған критикалық Харди теңсіздігін алуға да мүмкіндік береді. Сонымен қатар, осы мақалада Гештези мен Литтлджон [1] жұмысында ұсынылған дифференциалды өрнектерді факторизациялау әдісін де қолданамыз. Бұл мақалада біз коммутативті емес Баоуэнди-Грушин вектордық өрісінде факторизация әдісін қолдануды көрсетеміз. Сонымен бірге, Баоуэнди-Грушин векторлық өрістерімен байланысты Харди теңдігінің қолданысы ретінде, жалпыланған Ландау-Гамильтон (немесе бұралған лапласиан) операторы үшін қалдық мүшелері бар Харди типті теңсіздікті аламыз.

Мақаланың мақсаты – белгілі бір экстремалды есептер шеңберіне біртұтас көзқарасты көрсете отырып, екі рет жұлдыз тәрізді функциялардың үлкен класын ұсыну және зерттеу. Мақалада тірек функциясының жалпы көрінісі ретінде жұлдыз тәрізді функция анықталып, оның негізінде жұлдыз тәрізді және екі есе жұлдыз тәрізді функциялар кластарын құру мүмкіндігі талқыланады. Үш параметрден тұратын жалпы типтегі тірек функциясына және аналитикалық функциялардың жаңа бағалауларына сүйене отырып, соңғы жылдары жарық көрген бірқатар мақалаларда қарастырылған жұлдыз тәрізді және екі есе жұлдыз тәрізді функциялар кластарын жалпылау ұсынылады. Бұл класс типтік нақты функциялардың жалпыланған кластарын да қамтиды. Мақалада енгізілген функциялар класының қасиеттері жан-жақты зерттеліп, өсу теоремасы, функцияның логарифмдік туынды модулін бағалау қолданылып, жұлдыздық радиус есептелді. Арнайы жағдайларда бұл зерттеу бұрын белгілі нәтижелерге және жаңа нәтижелерге әкеледі. Мақалада ұсынылған барлық нәтижелер дәлелденген.

Бұл мақалада шай қалдықтарынан алынған графен тәрізді көміртегінің (ГТК) негізінде суперкон-енсатор электродтары үшін белсенді материалды алу әдістері мен зерттеу нәтижелері ұсынылған. Белсенді материал 550°C температурада карбонизацияланып, кейін 850°C температурада кварц құбырлы пеште калий гидроксиді (KOH) арқылы 1:4 қатынасында термохимиялық белсендіру жүргізілді. Шай қалдықтарына негізделген кеуекті графен тәрізді көміртектің құрылымы мен морфологиясы сканерлеуші электрондық микроскопия (SEM), Брунауэр-Эммет-Теллер (BET) әдісі, рентгендік дифракция және Раман спектроскопиясы арқылы зерттелді. Белсендірілген кеуекті графен тәрізді көміртектің беттік ауданы 2407 м²/г құрады. Суперконденсатордың электрохимиялық сипаттамалары Elins P-40X электрохимиялық жұмыс станциясында зерттелді. Сынақ нәтижелері материалдың 1 А/г тоқ тығыздығында 182 Ф/г жоғары меншікті сыйымдылыққа және 96% кулондық тиімділікке қол жеткізгенін көрсетті. Сондай-ақ, шамамен 1,5 Ом заряд тасымалдау кедергісі тіркелді, бұл материалдың электрод ретіндегі әлеуетін айқындай түседі. Бұл зерттеудің нәтижелері шай қалдықтарынан алынған графен тәрізді көміртекті суперконденсаторлар үшін перспективалық материал ретінде пайдаланудың жоғары тиімділігін дәлелдейді және қалдықтарды пай далы бағытта өңдеу мүмкіндіктерін көрсетеді.

Зерттеуде Қазгидромет ұлттық гидрометеорологиялық қызметінің деректеріне сәйкес, соңғы 30 жыл ішінде Шымкент қаласының жылдық, айлық және тәуліктік көрсеткіштері негізінде инженерлік-климаттық есептеулер жүргізілді. Алынған деректер негізінде зерттеудің негізгі мақсаты – күн радиациясының мәндері мен көрсетілген аумақтың жел режиміне сүйене отырып, қолайлы, қолайсыз, жол берілетін және жол берілмейтін бағдарларды анықтау болды. Инженерлік-климаттық есептеу нәтижесінде климатты талдаудың қорытынды кешенді бағасы жасалды, онда Шымкент қаласы үшін қолайлы бағдарлау секторы ретінде 140–200° арасында оңтүстік-шығыс бағыты белгіленді, жол берілмейтін бағдарлау секторы 320–40° арасында солтүстік бағыт белгіленді, жол берілетін бағдарлау секторы 270–320° арасында солтүстік-батыс бағыт белгіленді, қолайсыз бағдарлау секторы ретінде оңтүстік-батыс бағыт белгіленді бағыт 200–270° аралығында, ал оңтайлы бағыт ретінде шығыс бағыты 40–140° аралығында орнатылған. Аталған нәтижелер Қазақстан Республикасының ыстық климат жағдайында маңызды және күн радиациясының әсерін ескере отырып, сыртқы қабырға қоршау конструкцияларындағы жылу алмасу процесін зерттеу кезінде қолданыла алатыны атап өтілді.

Дәстүрлі металл оксидтерінің, соның ішінде мырыш оксидінің (ZnO) негізгі кемшілігі – көрінетін аумақта жарықты әлсіз жұтуы. Бұл мәселені шешуде практикалық және теориялық көзқарас тұрғысынан көпқызығушылық тудыратын жолдарының бірі – олардың құрамына асыл металдардың нанобөлшектерін (NPs) қосу арқылы композиттер алу. Мұндай композиттер жарықтың көрінетін аумағындағы жұтылу жолағын локальды беттік плазмондық резонанс (ЛБПР) эффектісі арқылы кеңейтіп, оксидті жартылайөткізгіштердің функционалдық қасиеттерін едәуір арттыра алады. Бұл жұмыста магнетрондық тозаңдандыру әдісі арқылы асыл металдардың (күміс – Ag, алтын – Au және олардың қоспасы – AgAu) нанобөлшектері қосылған ZnO негізіндегі композициялық қабыршақтарды алу нәтижелері ұсынылған. Сондай-ақ, осы композиттердегі ЛБПР әсерінің талдауы жасалды. Аталған ZnO қабыршақтарында ЛБПР әсері 475 нм, ал ZnO үшін 535 нм толқын ұзындығында байқалды. AuAg біріктірілген нанобөлшектері осы екі толқын ұзындықтарының аралығындағы диапазонда, нақтырақ айтқанда, 508 нм-де ЛБПР-дің максималды пигін көрсетті. Алынған нәтижелер асыл металл нанобөлшектерінің құрамын өзгерту арқылы көрінетін спектр аймағындағы жарықты жұту жолағын тиімді басқаруға болатынын көрсетті.

Әртүрлі функционалдық сипаттамалары бар материалдарды алудың көптеген физикалық және химиялық әдістерінің ішінде өте қызықты және қарапайым әдістердің бірі – золь-гель технологиясы. Зольгель технологиясымен синтезделген материалдар жоғары химиялық біртектілікке ие, бұл сөзсіз үлкен плюс. Ал бастапқы қоршаған орта жағдайлары мен ерітінді параметрлерін өзгертудің арқасында алынған бөлшектердің өлшемі мен пішінін, сондай-ақ синтезделген өнімдердің кеуекті құрылымын бақылауға болады. Қазіргі уақытта қалайы диоксиді негізіндегі иерархиялық құрылымдарды зерттеуге көп көңіл бөлінеді. Олар үлкен бетінің ауданымен, тұрақты физикалық және химиялық қасиеттерімен, өндірістің төмен құнымен, әдістің экологиялық тазалығымен, сонымен қатар жоғары беттік өткізгіштігімен және төмен тығыздығымен ерекшеленеді. Бұл мақалада қалайы диоксиді негізіндегі жұқа қабықшалардағы иерархиялық құрылымдардың синтезінің нәтижелері сипатталған. Бастапқы ерітінді SnCl₄/EtOH/NH₄OH лиофильді қабық түзетін жүйе. Иерархиялық құрылымдардың түзілуінің аммоний гидроксиді қоспасының көлеміне тікелей тәуелділігі анықталды. Бұл бастапқы прекурсорлардың қатынасын өзгерту кезінде синтезделген құрылымдардың пішіні мен өлшемін басқаруға көмектеседі. Нәтижесінде алынған үлгілердің соңғы физика-химиялық сипаттамаларына оларды мөлдір өткізгіш жабындар, әртүрлі газдарға арналған сенсорлар (соның ішінде улы), күн батареяларында және т.б. ретінде пайдалану үшін әсер етуге мүмкіндік береді.

3D басып шығару берік және күрделі құрылымдарды жасаудың тиімді тәсілі, сонымен қатар ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Кәдімгі цемент материалдарының орнына күлді геополимерлердің экологиялық артықшылықтары мен жоғары механикалық қасиеттері жақсы танымал. Бұл зерттеу полиэтилен (PE) талшықтарын қосу материалдардың қасиеттерін қалай өзгертетінін, сондай-ақ әртүрлі концентрациялардың композиттік материалдың ағындық сипаттамаларына және өндіру қабілетіне қалай әсер ететінін зерттейді. Талшықты күшейтілген геополимерлердегі Ньютондық емес сипаттамалар Гершель-Балкли моделі арқылы талданады. Тұтқырлық және ағын әрекеті сияқты маңызды реологиялық факторларды дәл өлшеу арқылы зерттеушілер материалдың 3D басып шығару процесіне әсерін бағалай алады. Бұл зерттеу нәтижелері полиэтилен (PE) талшықтарын қосу материалдың беріктігін арттырып, сынуға төзімділікті жақсартады, бірақ сонымен бірге оның принтер саптамасынан өтуіне кедергі болатын тұтқырлық пен шығымдылық кернеуін арттыратынын көрсетеді. Талшықтың оңтайлы қоспасы бақыланатын сынақтар нәтижесінде жоғары төзімділікпен үйлескен экструзия ағыны мен құрылымның сенімділігін қамтамасыз етеді. Зерттеу нәтижелері 3D басып шығару әдістерінің талаптарын қанағаттандыра отырып, беріктігін сақтайтын геополимерлерді өндіру әдістерін әзірлеуге мүмкіндік береді және олардың практикалық қолданбаларын ашады. Сонымен қатар, бұл жұмыс талшықтарды қосу геополимерлердің қасиеттерін қалай өзгертетінін терең түсінуге көмектесіп, жасыл құрылыс материалдары жөніндегі жалпы диалогты байытады. Тәжірибелік қолдануда құрылыс материалдарының тиімділігі мен икемділігін арттыру үшін күрделі талшық жүйелерін және креативті қоспалар тәжірибесін кейінгі зерттеулерде қолдану мүмкіндігін көрсетеді.

Кремний – жер бетіндегі кең таралған және салыстырмалы түрде арзан материалдардың бірі. Оның энергетикалық жолақ аралығы 1,12 эВ болғандықтан, ол ультракүлгін, көрінетін және инфрақызыл сәулелерді тиімді жұтады. Бұл қасиеті кремнийді күн энергиясын басқа энергия көздеріне түрлендіру саласында перспективті материал етеді. Алайда тегіс кремний беттерінің жарықты шағылысу қабілеті (~25%) оның түрлендіру тиімділігін шектейді, бұл оны фотоэлектрохимиялық (PEC) процестер үшін тиімсіз етеді. Осы мәселені шешу, атап айтқанда жарық жұтуын жақсарту, төсеніш кедергісін азайту және сутегі өндірісінің тиімділігін арттыру үшін кремнийдің бетін өңдеу арқылы наноқұрылымды кремний алуға болады. Бұл зерттеуде біз металл көмегімен химиялық өңдеу (MACE) әдісін қолдана отырып, наноқұрылымды кремний фотоэлектродтарын жасадық. Алынған қара кремний (b-Si) электродтары жоғары жарық жұту қабілетін көрсетті, бұл фототок тығыздығының айтарлықтай жоғарылауына әкелді. Атап айтқанда, b-Si фотоэлектродтары 0 В (RHE) кернеуде 800 мкА/см² фототок тығыздығына жетті, бұл жазық кремний үшін 200 мкА/см² мәнімен салыстырғанда айтарлықтай жоғары. Сонымен қатар b-Si электродтары 16 сағат бойы үздіксіз жарықтандыру кезінде ұзақ мерзімді тұрақтылығын сақтады. Бұл нәтижелер наноқұрылымды кремнийдің күн энергиясымен көмегімен суды бөлу процестері үшін тиімді және тұрақты материал ретінде әлеуетін көрсетеді. Наноқұрылымды кремний қолдану жаңартылатын энергия көздерін дамыту және суды бөлу процестерінде маңызды рөл атқаруы мүмкін.

Бұл зерттеу Қазақстанның мұнай-газ саласындағы жетекші компаниялардың бірі – «Қазақойл Ақтөбе» ЖШС өндірістік процестерінің тұрақтылығын оңтайландыруға бағытталған. Жаһандық экологиялық мәселелер мен көміртегі салдарын азайту қажеттілігі жағдайында зерттеудің негізгі мақсаты – компанияның экологиялық және экономикалық көрсеткіштерін жақсартуға арналған ұсыныстар әзірлеу. Қолданыстағы тәжірибелерді талдау нәтижелері энергия тиімділігін арттыру, су ресурстарын және қалдықтарды басқаруда елеулі жетілдіру мүмкіндіктерін көрсетті. Зерттеу энергия менеджменті жүйелерін (EMS) енгізу және жаңартылатын энергия көздерін пайдалану арқылы операциялық шығындарды 20–25%-ға, ал көміртегі шығарындыларын 30–35%-ға қысқартуға болатынын көрсетті. Ағынды суларды тазарту және қайта өңдеудің заманауи әдістерін енгізу тұщы су тұтынуды 30–40%-ға, ал анаэробты ыдырату сынды қалдықтарды басқарудың биотехнологиялық әдістерін қолдану қалдықтардың көлемін 40–50%-ға қысқартуға және оларды пайдалы ресурстарға айналдыруға ықпал етеді. Осы зерттеуде ұсынылған ұсыныстар тұрақты дамуға қол жеткізудің нақты қадамдарын анықтайды және тек «Қазақойл Ақтөбе» ЖШС үшін ғана емес, мұнай-газ саласындағы басқа да компанияларға пайдалы болуы мүмкін. Бұл зерттеу Қазақстанның мұнай- газ секторында экологиялық жауапкершілік пен экономикалық өсімді арттыру үшін озық тәжірибелер мен технологияларды енгізу қажеттілігін тағы бір рет растайды.

Шикі мұнайдағы табиғи беттік-белсенді заттар – сағыз және асфальтендер тұрақты эмульсиялар түзе алады. Эмульсиялар шикі мұнайды сақтау, өңдеу, өнім сапасы мен жабдықтың жұмысына айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Сондықтан мұнай кен орындарында шикі мұнай экспортталмас бұрын демульсиялануы қажет. Алайда, дәстүрлі демульгаторларды қолдану төмен температураларда сусыздандыруда қиындық тудырады, ал төмен температуралы демульгаторлардың мұнай-су интерфейстеріне әсер ету механизмі жеткілікті деңгейде зерттелмеген. Осы мақалада X аймағындағы Y блогынан алынған үш төмен температуралы демульгатор – AR101, AR902 және AE405 зерттеліп, төмен температуралық демульгация механизмін зерттеу үшін мұнай-су фазааралық керілуінің өзгерісіне негізделген әдіс пайдаланылды. Бұл мақсатта фазааралық керілу өлшегіш пен фазааралық реологиялық жүйе қолданылды. Зерттеу нәтижелері шикі мұнайды демульсиялауға фазааралық кернеудің белгілі бір әсері бар екенін көрсетті. Фазааралық кернеу мәні неғұрлым төмен болса, демульсиялау әсері соғұрлым жақсы болатыны анықталды. Демульгатордың концентрациясы артқан сайын фазааралық керілу мәні алдымен төмендейді, кейін тұрақты күйге өтеді. Бұл фазааралық керілуді төмендететін оңтайлы концентрацияның бар екенін көрсетеді. Сонымен қатар, демульсия температурасы артқан сайын мұнай мен су арасындағы фазааралық керілу азаяды, ал тұрақтылыққа жету үшін қажетті уақыт қысқарады. Бұл өз кезегінде демульсия жылдамдығы мен тиімділігінің артуына ықпал етеді. Бұл зерттеу төмен температуралы демульгирлеу механизмін терең түсінуге ықпал етіп, мұнай кен орындарында демульгаторларды тиімді қолдануға арналған теориялық негіздерді ұсынады.

Бұл зерттеу Амангелді кен орнындағы қабат өнімділігін арттыру үшін гидравликалық жару әдістерін қолдануға арналған. Нақтырақ айтқанда, зерттеу көмірсутектерді өндіруді оңтайландыру мақсатында пропант орналастырудың жетілдірілген HIWAY әдісіне назар аударады. Әдістің негізгі параметрлерін бағалау үшін математикалық модельдер әзірленіп, FracPro бағдарламалық құралын қолдану арқылы модельдеу және талдау жүргізілді. Дереккөздер ретінде OnePetro және ScienceDirect сияқты жалпыға қолжетімді платформалар пайдаланылды, бұл ағымдағы тәжірибелер мен инновацияларға толық шолу жасауға мүмкіндік берді. Қосымша ақпарат дуалды оқыту барысында жиналды, бұл зерттеуді практикалық мәліметтермен байытып, үлгілерді нақты дала жағдайларына сәйкестендіруге мүмкіндік берді. Зерттеудің теориялық және эмпирикалық тәсілдерін біріктіру ғылыми журналдарда жарияланған материалдар арқылы жүзеге асты. Алынған нәтижелер HIWAY әдісінің тиімділігін арттыру, пайдалану шығындарын төмендету және қоршаған ортаға әсерді азайту әлеуетін көрсетті. Бұл зерттеу су қоймаларын басқару саласында озық модельдеу әдістерін практикалық тәжірибемен ұштастырудың маңыздылығын айқындайды.

Бұл зерттеуде Қазақстандағы әуе компаниясының (әрі қарай – Әуе компаниясы) есептерді генерациялау процестерін оңтайландыру, ERP (кәсіпорынды басқару жүйесі) жүктемесін жеңілдету және деректерді басқарудың жалпы тиімділігін арттыру үшін бұлтты қызметтерді стратегиялық пайдалану жан-жақты қарастырылған. Заманауи бизнес-операциялар аясында өндірілетін деректердің көлемі мен күрделілігінің артуымен, масштабталатын және тиімді деректерді басқару шешімдеріне қажеттілік айрықша маңызды болып отыр. Негізгі мүдделі тараптармен сұхбат, жүйе өнімділігінің көрсеткіштерін талдау және енгізу процестерін бақылау арқылы, бұлтты шешімдерді интеграциялаумен байланысты қиындықтар мен стратегияларды терең түсіну жетістікке жетті. Нәтижелер деректерді басқару тәжірибелерін жақсартуда, есептерді генерациялау процесінің сенімділігін қамтамасыз етуде және дамып келе жатқан бизнес қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін тегіс масштабталуды жеңілдетуде бұлтты технологиялардың маңызды рөлін көрсетеді. Зерттеу есеп беру уақытының айтарлықтай қысқарғанын (95% жақсарту) және көшу процесі барысында туындаған қиындықтар мен оларды еңсеру стратегияларын ұсынады. Бұл кейс деректерді басқару мүмкіндіктерін жетілдіріп, стратегиялық артықшылықтар алу үшін бұлтты технологияларды пайдалануға талпынған ұйымдар үшін құнды ақпарат ұсынады, бұлтты шешімдердің операцияларды оңтайландыруда, инновацияларды ынталандыруда және қазіргі динамикалық бизнес жағдайында тұрақты өсуді қамтамасыз етудегі түрлендіргіш әлеуетін көрсетеді.

Бұл зерттеу қазақстандық мұсылмандар басқаратын шағын және орта бизнес (ШОБ) кәсіпорындарының бизнес тиімділігі көрсеткіштеріне цифрлық маркетингтің әсерін зерттейді. Зерттеуде сандық және сапалы деректер жинау әдістерін қамтитын аралас әдістер қолданылды. Нәтижелер әлеуметтік медиа маркетингі, іздеу жүйесін оңтайландыру (SEO) мен электрондық пошта маркетингі қазақстандық ШОБ субъектілері қабылдаған ең кең таралған цифрлық маркетинг әдістері екенін көрсетті. Дегенмен шектеулі маркетингтік бюджеттер, ROI өлшеу қиындықтары және трендтерді қадағалау сияқты мәселелер жұмысты тиімді жүзеге асыруға кедергі келтіреді. Осы қиындықтарға қарамастан, ШОБ цифрлық маркетингтің бизнес өнімділігіне оң әсерін мойындайды, бұл сатудың өсуі, тұтынушыларды тарту және бренд туралы хабардар болу сияқты салаларда айқын көрінеді. Зерттеу нәтижесінде цифрлық маркетинг – қазақстандық ШОБ үшін көрнекілікті арттыру, тұтынушыларды тарту және конверсияларды ынталандыру арқылы цифрлық нарықта тұрақты өсуді қамтамасыз ететін қуатты құрал деген қорытындыға келдік.