Preview

Қазақстан-Британ техникалық университетінің хабаршысы

Кеңейтілген іздеу
Том 18, № 2 (2021)
Шығарылымды жүктеу PDF (Russian)

МҰНАЙ ГАЗ ИНЖЕНЕРИЯСЫ ЖӘНЕ ГЕОЛОГИЯ

6-11 413
Аннотация

Тікелей сандық модельдеу (DNS) сұйықтықтың екі фазалы ағынын зерттеуге арналған тиімді және пайдалы құрал болып табылады. Бұл мақалада шахмат торын қолданып проекциялау әдісі кеуек масштабында тұрақты емес аймақтардағы сығылмайтын сұйықтық үшін Навье-Стокс теңдеулерін шешу үшін қолданылады. Радиусы бірдей өткізгіш сфераларды кездейсоқ орналастыру арқылы салынған кеуекті ортаның өткізгіштігі сандық түрде есептелді және басқа жұмыстардағы Больцман торлы теңдеуінің біркелкі емес аймақтардағы сандық шешіміне негізделген өткізгіштіктің теориялық бағалауларымен салыстыру арқылы расталды. Барлық сандық есептеулер PARIS симуляторы бойынша жүргізілді.

ХИМИЯ-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯ

12-19 342
Аннотация

Бұл әдеби шолу жұмысында рений негізіндегі электрохимиялық сенсорлардың жұмыстары қарастырылды. Рений негізіндегі сенсорлардың зерттеу жұмыстары бір-бірімен салыстырылып, кесте құрылды.Электрохимиялық және биологиялық сенсорлар дайындау үшін рений негізіндегі жұмысшы электродтардың синтезделу жолдары анықталды. Рений негізіндегі сенсорларды синтездеу үшін термиялық, микротолқынды термиялық тотығу, ультрадыбыс, магнетронды бүрку, биэкспоненциалды ыдырау әдістері кеңінен қолданылғандығы анықталды. Рений негізіндегі сенсорлардың таңдалынған аналитке қатысты анықтау шегі, сызықтық диапазоны, жауап беру уақыты, сезімталдығы т.б. негізгі параметрлері салыстырылды. Қарастырылған ғылыми еңбектер нәтижесінде рений негізіндегі сенсорлардағы ренийдің маңызды элемент ретінде таңдалыну себебі жоғары сезімталдыққа, жоғары балқу температурасына (3000 oС-тан жоғары), жылдам реакцияға және төмен шығындарға ие болғандығы деп болжанды. Рений негізіндегі сенсорлардың хош иісті органикалық қосылыстарды, гистаминді, ДНҚ-ны, оттегіні, иондарды, карциноэмбрионалды антигенді, күн сарысын, жылу ағынын және ісік биомаркерін анықтау үшін қолданылғандығы анықталды. Бұл жұмыс рений негізіндегі электрохимиялық сенсорлар туралы ғылыми-зерттеу жұмыстарының қазіргі аспектілері туралы жалпылама ақпарат береді.

ФИЗИКА-МАТЕМАТИКА ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР

20-25 307
Аннотация

Бұл мақалада аэродинамикалық беттің(Қанаттың) мұздануын зерттеуге сәйкес келетін әдістер мен модельдерге талдау жасалған. Бірлескен әсерге қарсы тұру жүйелері айқындалған. Аэродинамикалық беттерде мұздың пайда болуын есептеу әдістері зерттелді және модельдері қарастырылды. Мұзданудың әсерін зерттеу үшін одан әрі бағыт денелердің геометриялық параметрлері өзгерген жағдайда және осы өзгерісті сыртқы ағынға есепке алып, тасымалдаушы және сұйық фазаны ескере отырып, тұтқыр сығылатын орта арқылы денелердің ағу ерекшеліктері де ескеріле жүргізіледі.

26-32 378
Аннотация

Ғылыми жұмыста гидротехникалық құрылыстар мен құрылымдарға жататын жоғарғы бьефпен төменгі бьефті жалғастыратын жасанды бұжырлы тезағарлардың жаңа конструкцияларын ойлап табу және оларды жетілдіру мәселелері келтірілген. Бұл гидротехникалық құрылымдардың басты мақсаты біздің өңтүстік өңірлердегі таулы аймақтардағы биіктерден үлкен жылдамдықпен ағып түскен суды төменгі бьефтерде шайылу процесстерін болдырмау және ашық каналдарда қауіпсіз гидравликалық режимді жақсарту болып табылады. Осы ретте жоғарыдан ағатын судың артық кинетикалық энергиясын арнайы жасалған жасанды бұжырлы тезағарлардың көмегімен салыстырмалы қысқа жолда тиімді сөндіру қәжет. Біздің ғылыми жұмысымызда экономикалық жағынан тиімді, берік және сенімді, конструкциясының қарапайымдылығы, құрылыс тұрғысынан ұтымды және оңай жүзеге асырылатын пішінде болуы және т.б. жағдайларын ескере отырып, пайдалы модельге алынған оң шешімі бар тезағар құрылымы оларға қойылған талаптарға жауап береді деп сенеміз.

33-38 287
Аннотация

Қазіргі уақытта ұялы телефондарды пайдалану бүкіл әлем бойынша өте үлкен мөлшерге жетті және күрт өсуде, олардың арасында жасырылған маңызды ақпаратты шифрдан шығару қажеттілігі күшейе түседі. Тіпті, барлық қажетті ақпарат алынады, компаниялардың процестері тұрақты болып қалады және оларды қолдауға болатын артықшылықтарды азайта отырып, іскери қажеттіліктерге бейімдеу үшін динамикалық түрде өзгерту мүмкін емес. Әр секунд сайын ұялы байланыс пайдаланушылары миллиондаған шикі ақпараттар шығарады, оларды байланыс операторлары деректер серверлерінде басқарады. Нақты уақыт режимінде іс-шараларды өңдеудің кешенді әдісін қолдану арқылы біз өз бизнесіміз үшін маңызды ақпаратты ала аламыз және оны ұялы телефондарды пайдалану арқылы жиналатын көптеген деректерді монетизациялау үшін қолдана аламыз. Бұл жұмыста CEP пен бизнес-процестерді жүзеге асырудың мықты жақтарын біріктіретін ішкі дамыған құрылымды ұсынамыз, яғни қазіргі заманғы тез өзгеріп отыратын ортаның қажеттіліктері мен талаптарына жауап беруге мүмкіндік береді. Аталған CEP тәсілінің тиімділігін арттыру үшін 3 қарапайым сценарийді көрсетеміз. Абоненттердің мәліметтеріне CEP тәсілін енгізудің маңыздылығы жаңа қызметтерді пайдалануға тырысу құралы ретінде ескерілмейді, ал олай болса, абоненттерге неғұрлым бейімделген ұсыныстар мен қызметтерді алуға мүмкіндік беру мәселесі ретінде қарастырылуы керек.

39-44 431
Аннотация

Мақала адамды бет, саусақ іздері мен дауысы бойынша биометриялық сәйкестендіру жүйесін жасауға арналған. Адамның бетінің екі өлшемді және үш өлшемді сипаттамалары, ауданы мен көлемін ескере отырып, тұлғаны биометриялық сәйкестендірудің ақпараттық белгілері ретінде қолданылады. Портреттік жылжу, әртүрлі фотосуреттер және сәйкестендірілген адамның қозғалысы сияқты құбылыстарды ескеретін кешенді сәйкестендіру алгоритмі жасалды.

Саусақ іздері бойынша адамды биометриялық сәйкестендіру үшін FPM10A сканері және Arduino микроконтроллері пайдаланылды. Сәйкестендіру белгілері саусақтағы папиллярлы өрнектердің құрылымын талдауға негізделген: папиллярлық өрнектің типі мен түрі; папиллярлық сызықтар ағындарының бағыты және тік болуы; өрнектің орталық суретінің құрылымын; дельта құрылымы; орталық пен дельта арасындағы папиллярлық сызықтардың саны және көптеген басқа белгілер. Белгілердің тағы бір түрі – жергілікті. Оларды минуция деп те атайды (ерекшеліктер немесе арнайы нүктелеріне байланысты) – папиллярлық сызықтар құрылымының өзгеру нүктелерін анықтайтын (аяқталу, екіге таралу, үзілісті және т.б.), папиллярлық сызықтардың бағытын анықтайтын белгілі бір ізге ғана тән ерекше белгілер және осы нүктелердегі координаттар. Әрбір саусақ ізі 70 немесе одан да көп минуцияны қамтуы мүмкін.

Адамды дауыспен биометриялық сәйкестендіру үшін MFCC және PLP алгоритмдері цифрлық өңдеу және аудиожазбаларды талдау үшін қолданылды. Сөйлеудің акустикалық талдауы үшін сан түрлі алгоритмдер қолданылды: жасырын Марков модельдері, Гаусс үлестірмесінің қоспасының моделі. Дауыспен сәйкестендіру мақсатында сөйлеу тонын және сөйлеу мазмұнын анықтаудың нәтижесі алынады. «Адамды биометриялық сәйкестендірудің көп параметрлі автоматтандырылған жүйесі» Visual FoxPro ДҚБЖ-да жасалған.

45-52 361
Аннотация

Жылу электр станцияларында отынды жағу кезінде пайда болатын ластаушы заттардың таралуын және олардың атмосферадағы химиялық реакциясын сандық модельдеу арқылы алынған нәтижелер келтірілген. Нақты жылу электр станциясының (Екібастұз МАЭС-1) мысалында NO дисперсиясы мен оттегімен химиялық реакция кезінде пайда болатын NO2 өнімі модельденді. Бұл жылу электр станциясының бір ерекшелігі – мұржалар арасындағы айырмашылық биіктіктің ластану дисперсиясына әсерін зерттеуге мүмкіндік береді. Осы процесті сипаттау үшін үзіліссіздік және қозғалыс теңдеулерінен тұратын Навье – Стокс теңдеуі қолданылды. Математикалық модель мен сандық алгоритмді тексеру үшін тесттік есеп сандық шешілді. Жұмыстың мақсаты әртүрлі қашықтықта ластану концентрациясының деңгейін зерттеу болды. Нәтижесінде концентрация мен өнім концентрациялары анықталды. Алынған мәліметтерге сәйкес, ластаушы көзінің жоғарылауымен ластану концентрациясы диффузияның әсерінен кеңірек таралады. Құбырдан қашықтық неғұрлым алыс болса, ластаушы концентрациясы соғұрлым төмен. Сандық зерттеу нәтижесінде алынған мәліметтер нақты атмосфералық жағдайлар үшін атмосфераға ластаушы заттардың таралуына байланысты проблемаларды одан әрі зерттеу үшін пайдаланылуы мүмкін, сонымен қатар болашақта шығарындылардың шоғырлануы қауіпсіз деңгейде болатын ЖЭС салу үшін тұрғын аудандардан оңтайлы қашықтықты болжауға мұрындық болады.

53-58 416
Аннотация

Кез келген бір-элементті емес (жеке жағдайда, кез келген шексіз) барлық жерде анықталған функциялардан тұратын A оракулымен есептелетін үйірлердің A-есептелімді бас нөмірлеуі болмайтыны белгілі болған және бұл тұжырым Ø′≤TA үшін дұрыс; кейінірек, кез келген барлық жерде анықталған функциялардан тұратын гипериммунды-бос A оракулымен есептелетін ақырлы үйірлердің әрдайым A-есептелімді бас нөмірлеуі болатыны дәлелденген. A-есептелімді бас нөмірлеуі бар барлық жерде анықталған функциялардан тұратын гипериммунды-бос A оракулымен есептелетін ақырсыз үйір табылатыны шешілмеген мәселе болып қалған. Осы жұмыста бұл мәселе оң шешімін тапты: A-есептелімді бас нөмірлеуі бар барлық жерде анықталған функциялардан тұратын гипериммунды-бос A оракулымен есептелетін ақырсыз үйір табылатыны дәлелденген.

59-66 332
Аннотация

Әртүрлі масштабты тапсырмалар үшін жоғары параллельді тиімділік есептеу жүктемесін барлық есептеу процессорлары арасында біркелкі бөлуді талап етеді. Бұл зерттеу аймақтағы тривиалды емес ыдырауымен күрделі байланысты модельдеудің тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін динамикалық жүктемені теңдестіру схемасын ұсынады. Сонымен қатар жоғары масштабтау экспериментінің нәтижелері жүктемені теңестірудің пайдасы параллелизм деңгейіне пропорционалды екенін көрсетеді.

67-72 341
Аннотация

Бұл жұмыста асинхронды қозғалтқыштардағы ақауларды анықтау әдісі сипатталған. Асинхронды қозғалтқыштар көптеген механикалық қосымшаларда кеңінен қолданылады. Демек, жұмысшыларды ескерту үшін олардың жұмысы кезінде орын алған бұзушылықтарды бақылау және анықтау өте маңызды, сондықтан олар пайда болғанға дейін алдын алу жағы қарастырылады. Әдетте, қабылдау қозғалтқышындағы ақаулық жұмыс кезінде қызуды тудырады. Бұл диссертация теңгерілмеген қуат компонентін қолданатын және Matlab Simulink имитациялық бағдарламасына негізделген бүкіл дизайнды имитациялайтын қорғаныс әдісінің дамыған алгоритмін ұсынады. Сандық релелік қорғаныс алгоритмі бойынша, біріншіден, үш фазалы кернеу мен ток деректері байқалады, содан кейін теңгерімсіз қуаттың кез келген белгілері анықталады. Келесі қадамда реле реактивті қуаттың теріс дәйектілігін пайдаланып, ішкі немесе сыртқы істен шығу түрін анықтайды. Теріс дәйектіліктің реактивті қуатының теріс белгісі ақаулықтың қозғалтқыш ішінде екенін білдіреді, екінші жағынан, оң белгі ақаулықтың қозғалтқыштан тыс екендігін көрсетеді.

73-78 330
Аннотация

Біз реляциялық мәліметтер базасын қосымша қатынастармен реттелген аңықтау облысы бойынша зерттейміз – типикалық мысалы қосу операциямен рационалдық сандар реттелген жиыны болады. Біздің зерттеуіміз бірінші ретті сұраныстарға бағытталған, олар ретті сақтайтын ауыстыруға қатысты инвариантты болады – мұндай сұраныстар рет-генерикалық деп аталады. Кейбір облыстар үшін бірінші ретті рет-генерикалық сұраныстар таза реттік сұраныстарға дейін азайтылатыны анықталды. Мұнда біз дөңестік рангісі 1 омега-категориялық дерлік әлсіз o-минималды анықтау аясында редукция теоремасын дәлелдейміз.

79-87 429
Аннотация

Бұл мақалада мұнай айдау станциясының автоматтандырылған жүйесін басқару және олардың техникалық көрсеткіштерінің ақауларын бақылау қарастырылған. Сондай-ақ мұнайды қауіпсіз тасымалдау мен жеткізудің негізгі математикалық формулалары сарапталған. Жүйенің негізгі әрекеттерін логикалық контроллермен басқару мұнай саласындағы негізгі рөлдердің бірі болып саналады. Мұнай айдау станциясының автоматтандырылған басқару жүйесінде оңтайлы жұмыс режимін қалыптастыру, сондай-ақ ақауларды азайту экономикалық шығындарды кемітеді деген қорытынды жасалды.

88-98 476
Аннотация

Соңғы уақыттарда бірнеше агенттерге негізделген ақылды желілік қосымшаларға көп көңіл бөлініп келеді. Мульти-агенттік жүйе ретінде бір-бірімен ақпарат алмасуды жүзеге асыра алатын және белгілі бір жолмен қоршаған ортамен өзара әрекеттесетін белгілі бір ортаға орналастырылған бағдарламалық жасақтаманың немесе физикалық құрылғылар бірліктерінің (нысандарының) жиынтығы түсіндіріледі. Сонымен қатар мульти-агентті жүйенің компоненттері келесі қасиеттерге ие: олар автономды, орталықтандырылмаған принцип бойынша басқарылады және қоршаған ортаның шектеулі бөлігінен ғана ақпарат ала алады. Микро желілер мульти агентті жүйелерді тиімді қолдануға болатын жүйенің типтік мысалы болып келеді. Бұл жұмыста микро желіде мульти-агентті жүйені қолдану ұсынылған. Сонымен қатар тұжырымдамалар, көп агентті жүйенің архитектурасы, басқарудың төрт стратегиясы бойынша жіктелген микро желіні басқарудың әртүрлі аспектілеріне жан-жақты шолу қарастырылады.

99-105 422
Аннотация

Кемелдену әдісі – бұл бетонның сапасын бақылаудың тәсілі, ол ішкі температураға негізделген жерде беріктікті болжайды. Бетонды қатайту процесінде цементті ылғалдандыру процесі жүретіні белгілі. Осы процестің нәтижесінде цемент сумен жабылады, соның салдарынан энергия шығады. Бұл жағдайда температура мен ылғалдылық бетонның беріктігін бақылаудың негізгі сипаттамалары болып табылады. Жетілу дәрежесі бетонның ішкі температурасын өлшеу және бетон төсеу кезінде салынған арнайы сенсорлар мен регистрлердің көмегімен өлшеу және тіркеу арқылы өзгеретін қатайту жағдайларына байланысты. Бүгінгі таңда бұл тәсіл бүкіл әлемде кеңінен қолданылады. Алайда басқа елдердің стандарттарында реттелетін басқа есептеу әдістері бар. Бетонның температурасын және беріктігін бақылаудың қолданыстағы әдістерін талдауға арналған. Мақалада осы талаптарды реттейтін нормативтік құжаттаманың тізімі берілген, ерекшеліктері, артықшылықтары мен кемшіліктері талқыланады. Сондай-ақ авторлар бетонның температурасын және беріктігін бақылауға бірыңғай көзқарас қалыптастыру қажеттілігін негіздейді.



ISSN 1998-6688 (Print)
ISSN 2959-8109 (Online)