ХИМИЯ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
Гипсоцемент-поззолан байланыстырғышының (ГЦПБ) пайда болуы өткен ғасырдың 60-жылдарында КСРО-да А.В. Волженский басқарған ғалымдар тобының жұмысы нәтижесінде пайда болды. Куйбышева ( қазіргі кезде МГСУ им. Куйбышева). Айта кету керек, сол жылдары КСРО – да қарқынды өнеркәсіптік және азаматтық құрылыс жүрді. Ол портландцементке өте қажет бетон өндірісінің байланыстырушы негізі, ол көбінесе жеткіліксіз болды. Алайда, бұл қызықты идеяны іс жүзінде жүзеге асыру портландцемент гидравликалық байланыстырғыш, яғни тұтқыр, ылғалды жағдайда және тіпті суда қатайып, гипс байланыстырғыш (құрылыс гипсі немесе алебастр деп аталады) әуе байланыстырғышымен шектелді. Яғни, тұтқыр, тек құрғақ ауа жағдайында максималды беріктікке ие бола алады және ылғалды пайдалану жағдайында осы беріктігін жоғалтады.
Жоғарыда келтірілген мәліметтерді талдай отырып, сіз осы байланыстырғышты зерттеумен байланысты қазіргі зерттеушілердің алдында туындайтын бірқатар мәселелерді анықтай аласыз: 1) Бірінші мәселе қазіргі заманғы рентгенофазалық және минералогиялық талдаулармен расталған ГЦПБ-да қатаю кезінде пайда болатын физика- химиялық және физика-механикалық процестерді қазіргі заманғы теориялық зерттеулердің жоқтығымен байланысты. Табуға болатын барлық нәрсе-бұл негізінен әртүрлі дәрежеде Сығылған жалпы ақпарат немесе белгілі бір жергілікті ГЦПБ-ның бірқатар физикалық-механикалық сипаттамалары туралы кейбір мәліметтер келтірілген қолданбалы сипаттағы жұмыстар. 2) Сонымен қатар, соңғы жағдайда да, яғни қолданбалы сипаттағы жұмыстарда авторлар бірқатар мәселелер бойынша өте қарама-қайшы мәліметтер келтіреді. Мысалы: әр түрлі жылдардағы ГЦПБ-ға қойылатын техникалық талаптарға сілтемелер, сынақ алдында үлгілерді сақтау шарттары мен мерзімдері және т. б. Жоғарыда айтылғандарға сәйкес, жоғарыда аталған олқылықтардың орнын толтыру мақсатында осы жұмыстың алдына келесі міндеттер қойылды: а) гипсцементтік тұтқырлыққа ( ГЦБ) және гипсцементтік-позцоландық тұтқырлыққа ( ГЦПБ)ауыса отырып, ГЦПБ негізі болып табылатын гипстік тұтқырлықтың (ГБ) келесі физикалық-механикалық сипаттамалары қалай өзгеретінін қадағалау; б) гипсцементті тұтқырлыққа ( ГЦБ), ал одан гипсцементті-позцоланды тұтқырлыққа ( ГЦПБ) ауыса отырып, қатаятын тасты рентгенофазалық, химиялық және минералогиялық талдау арқылы алынған деректер негізінде гипсцементті- позцоланды тұтқырлыққа (ГЦПБ) қатаюдың физика-химиялық процестері қалай өзгеретінін қадағалау.
Қазіргі заманғы технологиялық даму деңгейіне қол жеткізу үшін Қазақстан Республикасының экономикалық, ғылыми-техникалық қарқынды дамуы техника-экономикалық жағынан тиімді әдістерді қолданып, металл бұйымдары мен құрылғыларын кеңінен өндіруді қажет етеді. Сол мақсатта тотығуға төзімді, әрі тиімді металл бұйымдары мен бөлшектерін өндірудің негізгі жолдарының бірі – кадмийлеу болып табылады. Кадмий қаптамасы икемді, жаншып қаптауға, штамптауға, бүгілуге жеңіл ұшырап, жаңадан түзілген қаптамалары мырышқа қарағанда қышқылсыз флюстарда жақсы дәнекерленеді. 2Х18Н10Т маркалы болаттан жасалған тотықпайтын таспаны кадмийлеудің технологиясына зерттеу жүргізілді. Кадмий электролиттерінің түрлері мен құрамына салыстырмалы талдау жасалды. Алынатын қаптаманың сапасына әсер ететін факторлар зерттеліп, бұйымдардың электролизден кейінгі байқалатын негізгі көрсеткіштеріне есептеу жүргізілді. Қаптаманың сапасы электролиттің құрамына, оның температурасына және ток тығыздығына байланысты өзгеріске ұшырайтыны анықталды. Беттік-белсенді заттарды пайдалану барысында потенциал арту мүмкіндігіне ие болып, берік қаптама қабатын алуға септігін тигізді. Соның ішінде декстрин, желатин, столяр желімі сияқты беттік-белсенді заттармен жұмыс жасалды. Беттік-белсенді зат қолданылмаған жағдайда кадмиймен қапталған таспаның жылтырлығының болмайтыны көрінді. Ток шамадан тыс берілген кезде таспа майда түйіршіктермен қапталып, қарайып кететіндігі анықталды. Таспаны кадмийлеу барысында уақыттың мәні артқан сайын таспа бетіне шөгілген кадмий қабаты арта түскені байқалды.
МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
М; <, П⟩ Табиғатта тығыз ағаш та, бос ағаш та кездеседі. Тығыз ағашты өндірісте көбірек пайдаланады. Сондықтан да біз тығыз су ағашы құрылымын байытудың [3] барлық түрлерін зерттейміз. Мұнда тығыз ағаш деп ең үлкен және ең кішкентай элементтері жоқ төменгі жарты торды айтамыз. Осы тұрақты кеңейтілген құрылымның мысалы ретінде үш жұптық изоморфты емес саналымды моделі бар теорияны алуға болады [6] және ол Эренфойхт теорияларының мысалы ретінде қарастырылады. Тығыз ағаштың құрылымын барлық мүмкін болатын тұрақты кеңеюін зерттеу үшін біз толық теориялардың саналымды модельдерін жіктеудің жалпы теориясын [7], сонымен қатар, олардың ерекшеліктерін, атап айтқанда, Рудин-Кейслер реттері және шекті модельдер сандарының үлестіру функциялары тұрғысынан осы теориялардың саналымды модельдерінің кейбір үлестірімдерін зерттейміз. Бұл мақалада алғашында Перетятькин дәлелдеген тығыз ағаш теориясы саналымды дәрежелік және толық екендігі туралы теореманың жаңа дәлелін береміз. Сондай-ақ, бұл теория кванторларды жоюға мүмкіндік береді. Өйткені типтер жиынтығы кванторлық емес формулалар арқылы жүктеледі және сол себепті, шешілімді теория болуына әкеледі.
Бұл жұмыста кері есептер теориясының көмегімен топырақтың термофизикалық сипаттамаларын анықтауды зерттеу үшін алынған сараптамалық өрнектер берілген. Нақты өлшемдері бар эксперименттік схема зерттеліп, қарастырылып отырған жағдайға математикалық модель құрастырылды. Лаплас түрлендіруінің көмегімен стационарлы емес бір өлшемді температура өрісі үшін аналитикалық өрнек алынды. Қосымша деректер, мысалы, кіріс жылу ағыны, есептеу моделін пайдаланып жылу көзін сандық модельдеу арқылы алынады. Жылу беру параметрі үшін ұсынылған аналитикалық өрнек топырақтың жылулық қасиеттерін дәлдікті жоғалтпай анықтауға мүмкіндік береді. Бұл ауыл шаруашылығы саласында өте маңызды. Мақалада кері есептің әдістемесі үшін ескерілетін жиынтық белгілер, сондай-ақ аналитикалық өрнекті шығару кезеңдері қарастырылады. Ұсынылған модель үшін аналитикалық өрнек Лапластың тікелей және кері түрлендірулерінің көмегімен жиілік облысында да, нақты уақыт аймағында да ұсынылған. Шығудағы өлшенген кіріс деректері 8-ші ретті көпмүшемен қосымша интерполяцияланады және жуықтау қалдықтарымен ұсынылады. Сонымен қатар, модельдеудің дәлдігін арттыру үшін жан-жақты құрылымдары бар модельді көрсетуге қаншалықты ынталы болсақ, аналитикалық шешімді шығару кезеңдерінде соғұрлым қиындықтар туындайды. Осы себепті біз нақты әлемде қарастырылатын мәселенің жалпы тенденцияларын көрсететін эквивалентті модельді ұсына аламыз. Ұсынылған мақаланың жалпы мақсаты – біртекті орта үшін қолданылатын коэффициенттерді анықтау процедурасы үшін аналитикалық кері талдау әдістемесінің жалпы идеясын ұсыну.
ISSN 2959-8109 (Online)