Зерттеу аймағында іздеу-барлау бұрғылау 1943-1950 жж. жүргізілді. Ұңғымалардағы геофизикалық зерттеулер шектеулі кешенде жүзеге асырылды, соның ішінде ПС, КС (градиент зонды), ГК, НГК және кавернометрия әдістері. Зерттеудің негізгі міндеттері: литологиялық ыдырау және ұңғымалар секцияларының өзара байланысы, бір типтегі су қоймаларының пайда болу заңдылықтарын анықтау және олардың ауданды бақылау, резервуар қабаттарын және олардың қанығу сипатын анықтау. Шектелген зерттеулер жиынтығына сәйкес резервуарлардың коллекторлық қасиеттерін кейіннен анықтау үшін бастапқы тіркеу деректеріне алдын ала өңдеу жүргізілді.

Жер асты магистральдық құбырлардағы ағып кету орнын анықтауға арналған құрылғылармен жабдықталған пилотсыз ұшақтың құрылғысы мен функциялары қарастырылады.

Пилотсыз ұшу аппараттарының функциялары желілердің тұтастығын бақылауға, белгілі бір аудандарды бақылауға, жұмыс қауіпсіздігін алдын ала бағалауға, сондай-ақ құбырларды қорғауға негізделуі мүмкін.

Полиэлектролиттер функционал топтары табиғаты, түрлері, мольдік арақатынасымен ерекшеленуші үлгілерінің әсерінде сазды гидродисперсия тұрақтылығының өзгеруі зерттелді. Макро-молекуласы ионданбайтын ацетат және өте әлсіз диссоциацияланушы оң зарядты амид функционалды буындардан түзілген полиэлектролит үлгілерінде амид тобының көбеюімен сазды гидродисперсияның тұрақсыздануына әсері біршама өседі. Ал винилацетат пен диэтиламиноэтилметакрилат буындарынан құралған полиэлектролит үлгілерінде жақсы ионданушы алифатты амин функционалды буындарының көбеюімен сазды гидродисперсияның тұрақтылығына әсері айтарлықтай артады. Сазды гидродисперсияның тұрақсыздануы әсіресе полиэлектролит құрамында күшті ионданушы ароматты амин функционалды 4-винилпиридин және алифатты амин диэтиламиноэтилметакрилат функционалды буындардың барлық мольдік арақатынасында алынған үлгілерінің әсерінде айрықша, айқын байқалады. Керісінше макромолекуласы тізбегінің бойында оң зарядты амин функционалды диэтиламиноэтилметакрилат буынымен бірқатарда, теріс зарядты карбоксид функционалды тобы бар метакрил қышқылы буыны орналасқан полиэлектролит үлгілерінің тұрақсыздандырушы-флокуляциялаушы қабілетінің төмендейтіндігі салдарынан сазды гидродисперсияның мөлдірленуі, қатты дисперстік фазаның тұнбаға түсуі және фильтрлену үдерісінің баяулайтындығы орын алады.

Анықталған айырмашылықтар сазды гидродисперсия майда бөлшектерімен әрекеттесуші макро-молекула тізбегінің бойындағы орналасқан буындардың функционалды топтарының табиғатына, түрлеріне, мольдік арақатынасына және функционал топтардың сазды гидродисперсияның теріс зарядты майда бөлшектерімен әрекеттесіп байланыс түзуші белсенді бөлігінің ыңғайлы орналасуына, заряд белгісіне, макромолекуланың ұзындық өлшемінің өзгеруі себебінен келіп шығатынын тәжірибелер арқылы алынған нәтижелер негізінде түсіндіріліп берілді.

Қазақстанның барлық өңірлерінде, Түркістан облысын қоса алғанда, бұл халық санының өсуімен де, қажетті деңгейде экологиялық мәдениеттің жоқтығымен де байланысты, статистикалық деректерге сәйкес полигондарға залалсыздандыруға және сақтауға жіберілетін қатты тұрмы- стық қалдықтардың көлемі жыл сайын артуда.

Елімізде қазіргі уақытта жинақталған қатты тұрмыстық қалдықтардың жалпы көлемі статистикалық деректерге сүйенсек 100 млн тоннаны құрайды және жыл сайын 5-6 млн.тонна қатты тұрмыстық қалдықтар қалыптасады. 2025 жылға қарай бұл көрсеткіш 2 есеге дейін өсуі мүмкін. Проблеманы шешудің ең қолайлы нұсқасы – қалдықтарды қайта жинау, сұрыптау, қайта өңдеуді жүзеге асыратын кәсіпорындар мен өнеркәсіптің жаңа саласын дамытуды үйрену.

Ащысай полиметалл комбинатының ашық жатқан қатты қалдықтары мен ЖШС «СКЗ-U» күкірт зауытының күкірт – перлитті қалдықтарынан беріктілігі жоғары өздігінен жарық шығаратын жаяужол тақтайшалары алынды және өндіріске енгізілді.

Алынған жаңа тауарлық өнімдер жылу сақтағыштық, жоғары беріктілік, суға төзімділік қасиеттерімен ерекшеленеді.

Мақалада жүк көтергіш механизмдерді өндірісте пайдалану кезінде еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелеріне арналған. Құрылыстағы тиеу-түсіру кезіндегі жазатайым оқиғалардың себептері талданды. Қауіпсіздікті қамтамасыз ететін ТКТ-200 калодкалы тежегішінің жұмыс принципі көрсетілді. Болат арқан мен жебенің беріктігінің есебі жүргізілді. Жүк көтергіш механизмді автоматты қауіпсіздігі есептелді.

Бұл жұмыста еліміздің Екібастұз елді мекенінің қоңыр көмір кен қалдықтарынан өндірілген гумин қышқылы мен молибат ионы арасындағы әрекеттесу үдерісін зерттеу болып табылды.

Кен орнынан алынған гуматтан гумин қышқылы синтездеп алынып, алынған гумин қышқылын молибдат ионының ерітіндісіне салынып, бір тәуліктен кейін қайта кептіріп, гумин қышқылы – молибат жүйесі алынды.

Ион алмасу немесе кешенді қосылыс түзу гумин қышқылы-молибдат жүйесінде орын алуы ИҚ спектр жолақтарында жаңа жолақтардың пайда болуы және абсорбциялық жолақтардың өзгеруі ОН, С-Н және қос байланысы бар аймақтардың созылуы немесе деформациялануы болатындығын көрсетті. Бұл гумин қышқылының (ГҚ) мен молибдат иондарының әрекеттесуі иондық немесе электрон-донорлы комплекстену механизмі арқылы жүретіндігін анықтауға мүмкіндік берді.

Стационарлы шыны көміртек электроды пайдаланылды, оның беттігі әртүрлі қосылыстарымен түрлендіріліп, олардың электрохимиялық қасиеттері зерттелінді.

Гумин қышқылы – молибдат жүйесінің электрохимиялық зерттеу нәтижелері циклді вольтамперометриялық (ЦВА) талдау әдісі арқылы жүргізілді. Зерттеу нәтижелері гумин қышқылы мен молибдат иондарының арасында әрекеттесу болатындығын байқадық. Электрохимиялық зерттеулерде рН әсері де қарастырылды. Әрі электрод бетінде иммобилизацияланған молибден немесе молибденнің оксидті қосылыстарының электрохимиялық белсенділігі, ол түрлендірілген электрод арқылы электро-каталитикалық реакцияларды жүзеге асыруда қолдануға мүмкіндік береді.

Мақалада полиэтилен матрицасында тұрақтанған күміс наноөлшемді бөлшектері алынуы қарастырылған. Зерттеу жұмысы барысында алынған наноөлшемді бөлшектері бар композиттердің қасиеттері ИҚ-спектроскопия, рентгендік дифракция және жарық түсіруші электронды микроскоп әдістерімен зерттелді. Рентген-фазалық талдау әдісінің көмегімен синтезделген нанобөлшектердің фазалық құрамы зерттеліп, композиттердің фазалық құрамының тәуелділік факторлары анықталды.

Бұл мақалада эксперименттің ротатабельді орталықтың композициялық жоспарлау әдісін пайдалана отырып, дезинфекциялаушы заттардың (ДЗ) тиімділігіне белсенді компоненттердің шоғырлануының әсері қарастырылған. Е.coli ішек таяқшасының қызметінің тиімділігі зерттелді. Альдегид, амин хлорлы заттар негізінде ДЗ алу үшін химиялық құрамының оңтайлы пайыздық арақатынасы айқындалды: Дидециламмоний хлорид -9,8%; глутарлы альдегид -9,7%; глиоксаль 7,7%; дистилденген су 66,8%; қосымша компоненттер – 6%. Дезинфектанттың тиімділігіне компоненттердің бөлек құрамы емес, өзара қосарлана әрекеттесуі әсер ететіні анықталды. Тазартылған су ерекшелігі болып табылады. Көрсетілген шарттарды сақтаған кезде Е. сoli жойылуы 98,1±1,6 % (экспериментте табылған) құрайды. Теориялық есептелген мән (теңдеу бойынша) 95,4% құрады. Экспериментальді табылған шаманың теориялықтан ауытқуы 2,75% құрады, бұл модельдің пара-парлығын куәландырады.
Жаңа құрастырылған дезинфекциялық заттарды (ДҚ) зерттеу: Y. pestis EV және ATCC 6538 60 минут экспозиция кезінде 0,25% концентрациясынан бастап; y. pestis EV және V. cholerae 0I 75 М экспозицияның кемінде 2% 60 минут концентрациясындағы; C. аlbicans АТС 10331 15 минут әсер еткенде 0,5% концентрациясындағы; B. anthracis Ценковский 4% ерітіндісі экспозициясы 60 минут тиімділік туралы қорытынды жасауға мүмкіндік берді. ДҚ ағзаға әсер ету дәрежесі, уыттылығы бойынша асқазанға енгізу кезінде орташа қауіпті заттардың 3 класына және теріге жағу кезінде аз қауіпті заттардың 4 класына жататындығы анықталады.

Ұсынылып отырған жұмыста гидрофобты және металдық қасиеті бар күйе негізінде «backypaper» жасалынды. Пропан-бутан газ қоспасы жалынның жануы барысында түзілген күйенің гидрофобты қасиеті зерттелініп, синтезделген күйеге металдық қасиет берілді. Металдық қасиетті күйеге беру үшін, күйе үлгілері темір тұзының қаныққан ерітінділерімен өңделді. Күйе үлгілерін зерттеу барысында, олардың гидрофобтылық, әрі металдық қасиеті бар екендігі орнықтырылды. Алынған күйенің құрылымы туралы толық ақпарат алу үшін, жиналған күйе физика-химиялық (жарықты комбинациялық шашырату, жарықтандырғыш электрондық микроскоп) әдістермен зерттелінді.

Сутегі болашақтың отыны ретінде қарастырылады, өйткені ол экологиялық таза энергия тасымалдаушысы және қарқынды дамып келе жатқан әртүрлі отын ұяшықтар технологиясында маңызды қолданысқа ие. Бүгінгі күнде сутектің 96% қазбалы отын көздерінен алынады, бірақ сутекті биожаңартылатын шикізатты, бірінші кезекте этанолды (ЭБК) булы конверсиялау сияқты жасыл химияның тиімді үрдісі арқылы өндіруге болады. Бұл технологияны кеңінен қолдануға қолданыстағы катализаторлардың кемшіліктері кедергі келтіруде: қарқынды зерттеулерге қарамастан, бүгінде биоотынды су газы мен сутегіне айналдыратын белсенді, талғамдылығы жоғары, тұрақты және экономикалық тиімді катализаторлар жоқ деуге болады. ЭБК үрдісі ауыспалы (Ni, Co, Cu) және асыл металдарға (Pd, Pt, Rh, Ru) негізделген катализаторларда кеңінен зерттелген. Асыл металды катализаторлар ЭБК үрдісінде жоғары белсенділік пен селективтілікті көрсетті, бірақ олардың экономикалық тиімділігі туралы мәселе әлі де қарастырылуда. ЭБК үрдісінде никель және кобальтқа негізделген арзан және жоғары белсенді катализаторлар салыстырмалы түрде кеңінен пайдаланылуда. Алайда күйенің түзілуі және белсенді компоненттің пісіп қалуы катализаторлардың тез залалсыздандырылуына әкеледі. Соңғы жиырма жыл ішінде ЭБК катализаторларының белсенділігі, селективтілігі және тұрақтылығын арттыру мақсатында, сонымен қатар реакция механизмін анықтау үшін көптеген зерттеулер жүргізілді. Бұл шолуда ЭБК үрдісінің ауыспалы металдарға негізделген тиімді катализаторын жасаудағы белгілі зерттеулердің нәтижелері жинақталған.

Мақалада фосфор шикізаты құрамынан титан, ванадий қоспаларын бөліп алу үрдісі қарастырылған. Зерттеу жұмысы барысында титан, ванадий қоспаларын күкірт қышқылымен шаймалап сілтісіздендіру арқылы бөліп алып, алынған титан және ванадий құрамдас қосылыстар физика-химиялық әдістердің көмегімен зерттелді. Сондай-ақ титан және ванадий құрамдас қосылыстар негізінде көміртегі нанотүтікшелері өсірілді.

Қазіргі уақытта автомобиль жасауда алюминий-темір-никель-кремнийлі жездер кеңінен қолданылады, олар легірлеуші элементтердің болуы арқасында жоғары қаттылықпен бірегей жоғары иілгіштіктің үйлесіміне ие, тозуға төзімді және пайдалану кезінде беріктігі мықты. Мұндай материалдар рөлінде іс жүзінде бір фазалы болып табылатын al-Fe-Ni-Sn-Cu-Zn қорытпасы да бола алады. Алайда оның елеулі кемшілігі – ыстық деформациялаудан кейін қалдық кернеулердің әсерінен мортсынғыштық қасиеті пайда болады. Бұл қорытпаның негізгі құрылымдық құраушысы – В2 β бойынша реттелген CuZn фазасы, ол бөлме температурасында төмен иілгіштікпен сипатталады. Осыған байланысты механизмдерді анықтау, сонымен бірге құбыр және сақиналы үлгілерде жоғары қалдық кернеулердің пайда болу себептерін жою өте өзекті міндет болып саналады.

Мақалада ағынды суларды мұнайдан тазартуға арналған табиғи графит негізіндегі сорбенттердің физика-химиялық ерекшеліктері көрсетілген. Графит қазіргі таңда жан-жақты зерттелуде және оның қасиеттері мен ерекшеліктері көптеген жарияланымдарда толықтай сипатталған. Қалыпты жағдайда графит көміртек түрлерінің ішіндегі тұрақтысы болып табылады. Термоөңдеу процесі барысында тотыққан графиттің кристалларалық аймақтарында газ тәріздес заттар пайда болады және бұл заттар қабат арасына 100-600 атм. дейін ыдыратушы қысымды түсіреді. Нәтижесінде көбік тәріздес құрылым түзілгенге дейін графит қабаттарының жыртылуы мен ауысуы жүзеге асады. Бізде көбік түзгіш зат ретінде бірегей қасиеті бар пенографит болып келеді. Пе- нографит құрт тәріздес бөлшектерден тұратын, жеңіл көбік тектес көміртекті материал. Әрбір осындай бөлшекте графит қабатының орамдары ауа кеңістігімен ауысып отырады. Пенографиттің жоғары кеуектілігі мен тесіктердің мөлшерінің әртүрлі болуы оны түрлі салаларда қолдануға мүмкіндік береді.

Графит негізіндегі сорбенттердің практикалық маңызы экологиялық, әлеуметтік-экономикалық және рекреациялық зиянды жоюға және қоршаған ортаны қорғауға бағытталған. Атап айтқанда мұнайды өңдеу кезінде өндірістік ағынды суларды зиянды заттардан тазартуға назар аударылады. Раман спектрометрі (NTEGRA Spectra), инфрақызыл спектрометрі және сканерлейтін электронды микроскопы (SEM, Hitachi S-4800, Жапония) сияқты заманауи жабдықтар көмегімен құрамында көміртегі бар сорбенттердің физика-химиялық ерекшеліктері зерттелді.

Сақиналы топология сияқты, ең алғашқы ақпараттық құралдар байланысының модельдерінің пайда болғаннан бері, қазіргі заманғы желілік инфрақұрылымның көрінісі адам танымастай өзгерді. Заманауи желілік жүйелер, коммутаторлар, маршрутизаторлар, брандмауэрлер, концентра- торлар және т.б. сияқты көптеген күрделі аралық модульдерден тұрады және осы өнертабыстардың басты мақсаты: байланыс үшін (қызмет көрсету сапасы) неғұрлым сенімді және масштабталатын негізді қамтамасыз ету болып табылады. Сонымен қатар интернеттегі трафиктің қарқынды өсуі желілік инженерлер мен бағдарламаны қамтамасыз етудің сенімділігі бойынша инженерлерді(ағыл. Software Reliability Engineers), деректер ағынын екі жағынан да оңтайландыруға көбірек көңіл бөлуге мәжбүр етті. Бұл мәселелерді тиімді шешу үшін инженерлер желінің ағымдағы жай-күйінің ерекшелі- гін зерттеуі қажет. Барлық жүйе тұтас дамып келе жатқан сайын, желі трафигі туралы мәліметтер соғұрлым көп болады, ал бұл бізге көп мардымсыз жабдықтың көмегімен оларды масштабтау ғана емес, аралық құрылғыларды оңтайландыруға және теңшеуге көмектеседі. Қандай хаттамалар жиі пайдаланылады? Желі өткізу қабілетін ең көп жүктеуге қандай қосымшалар түрлері бар? және т.б. Пакеттердің жіктелуі көптеген мәселелерді шешуге көмектесе алады және осыған орай әртүрлі тәсілдер бар. Бұл зерттеуде осындай міндеттерді шешу үшін қолданылуы тиіс белгілі құралдар мен әдістерді зерттеуге тырыстық.

Сыртқы қоршаудың энергоактивті панелі мен жылу шағылыстырғыш экраны бар эксперименталдық зерттеулерінің нәтижелері ұсынылған. Эксперименттер тепловизионды бақылау және энергия активті панель бетінің термограммаларын талдау әдісімен қоршау фрагментінде жүргізілді. Қоршау конструкциясында жылуоқшаулағыш экранның болуы ұзақ уақыт бойы панельдегі жылу тасығыштың температурасының жоғары айырмашылығын ұстап тұруға мүмкіндік беретіні, сондай-ақ ғимаратты жылыту процесінде жылу тасығыштың шығынының өсуіне қол жеткізілетіні көрсетілген.

Криптовалюта нарығының қалыптасуының қазіргі жағдайында, баға ұсыныстарын болжауды модельдеу бойынша зерттеулер ерекше маңызға ие.

Дамыған елдерде нарықтағы ауытқулар саяси ықпалға және басқа да нарықтық емес факторлардың әсеріне тәуелді емес, бұл осы салада объективті зерттеулердің қажеттілігін растайды. Осы тақырыптағы ғылыми-әдістемелік әзірлемелер заңды және жеке тұлғалар үшін тиімді болуы сөзсіз. Нәтижесінде криптовалютаға баға белгілеулерінің болжамды моделін енгізу жеке және заңды тұлғаларға белгілі бір экономикалық тиімділік, нақты қаржылық пайда әкелуі мүмкін және бұдан да мол мәліметтер жиынтығын зерделеуге лайық.

Ғылыми қоғамдастықтың назарын соңғы онжылдықта клиенттерге қызмет көрсетуді оңтайландыру, пайдалану шығындары мен көлік құралдарын және олардың жолын субоңтайлы жоспарлау нәтижесінде пайда болатын қоршаған ортаға тигізетін кері әсерді азайту қажеттілігі туралы мәселелерді шешуге аударады. Көлік саласындағы проблемаларды шешудің тиімді құралдарын жасау, шығындарды едәуір төмендетуге және ресурстарды тиімді тұтынуды жүзеге асырады. Бұл жұмыста уақытша терезелерімен (VRPTW) маршруттық жеткізу мәселесін шешудің шарттарын қанағаттандыратын оңтайлы маршрутты іздейтін алгоритмдерді қарастырамыз және салыстырамыз. Есептелген жолдардың санын азайтуға және есепті шешу уақытын қысқартуға болатын, ең қолайлы шешім жолдарының талдауы келтірілген. Эвристикалық графикалық іздеу алгоритмдері зерттелді, атап айтқанда: кеңдік бойынша бірінші іздеу, Дийкстра алгоритмі, ашкөз алгоритм және A * алгоритмі. Сондай-ақ Python бағдарламалау тіліндегі әр алгоритмді жетілдіру жолдары ұсынылды, аталған шешімдердің әрқайсысының күшті және әлсіз жақтары анықталды және уақытша терезелеріне бағыттауды шешуге қолайлылығын көрсетті. Жұмыстың нәтижелері болашақта шығындарды төмендетуге, ресурстарды ұтымды тұтынуға және қоршаған ортаға жағымды әсерін тигізетін логистикалық процестерді оңтайландыруға ықпал ететін, мұнай-газ саласындағы жеткізілімдерді бағыттау проблемаларын шешетін бағдарламалық жасақтаманы жасауға пайдаланылуы мүмкін.

Мақалада әлемдегі қолданыстағы интерактивті білім беру порталдары талданады. Студенттердің оқу модельдері, мамандар даярлау әдістері, ақпаратты ұсыну тәсілдері, оқушының мотивациясы және белгілі бір салада мамандарды алу қaшықтықтан oқытуды ескере отырып зeрттелді. Coursera, Udemy, JavaRush және Codecademy сияқты онлайн оқытудың ғаламдық алыптарының негізгі функционалды тұжырымдамалары қарастырылады. Студенттерді оқытудың жаңа моделі, мотивация жүйесі, практикалық жаттығулар, оқушының дамуын талдауы, түпкі нәтижесі ретінде таңдалған сала бойынша мамандарды алуы ұсынылады.

Аддитивті өндіріс – бұл соңғы жылдары медицина мен автомобиль өнеркәсібінде белсенді дамып келе жатқан бөлшектерді қабатты өндіру технологиясы. Бұл технологияның негізгі артықшылықтары шикізат пен энергия ресурстарын үнемдеу, сондай-ақ СО₂ шығарындыларын азайту болып табылады. Аддитивті өндіріс саласындағы стандарттар осы саланы дамыту үшін қосымша серпін бола алады. Жұмыстың мақсаттары: 1) бүгінгі күні аддитивті өндіріс саласындағы нормативтік базаға талдау жүргізу; 2) балқыту әдісімен модельдеу арқылы дайындалған бұйымдардың қаттылығы мен механикалық қасиеттерін аныңтау үшін, дәстүрлі әдістермен өндірілген полимерлі бұйымдарды сынауда қолданыстағы әдістердің қаншалықты қолданылатындығын қарастыру.

Машинамен оқыту күн сайын оның кеңінен қолданылуының арқасында қазіргі технологиялық әлемде маңызды орын алады. Жол қозғалысын талдаудан бастап, көптеген тапсырмалар өз бетімен жүретін машиналардан, өздігінен үйренетін автомобильдерге ауысуда. Қазір машинамен оқыту екінші және үшінші деңгейлердің түйіскен жерінде, әлемде осы технологиямен өзгеру қарқыны күн сайын артып келеді.

Төңкерілген нейрондық желілер компьютерлік көру және үлгіні тану төңкерісін жасады. Олар сөйлеуді тануға, әртүрлі бейнелер жасауға, дыбыстық сигналдарды өңдеуге, уақыт қатарларын өңдеуге және мәтіндердің мағынасын талдауға қолданылады. Нейрондық желілердің барған сайын күрделі және терең архитектурасы дамытылуда, сол сияқты бұл тәсілдің жалпы проблемалары- ның артықшылықтары мен кемшіліктері де кездеседі. Олардың бірі – нейрондық желінің жасырын ішкі қағидасы. Дұрыс дайындалған желі зерттеушілерге деректерге тәуелділік туралы және мәселенің құрылымы жайында ақпарат бермейді. Оқытылған нейрондық желі – салмақ матрицаларының жиынтығы. Осы тұрғыдан алғанда, нейрондық желілер – машинамен оқытудың белгілі бір мәселесін шешудің құралы, бірақ олар мәселені зерттеу үшін сарапшыларға аналитикалық ақпарат бермейді. Нейрондық желінің жұмыс істеу принципі біздің миымыздағы нейрондар принципінен алынды. Мидың ішіне осы ультрадыбыстық, ПЭТ, МРТ және фМРИ арқылы қарауды үйрендік. Ал конвульсиялық нейрондық желілер үшін визуализация үшін дәлдік және жылу карталары сияқты көрсеткіштер қолда- нылады. Жұмыстың мақсаты – оқыту мәліметтерінің нейрондық желінің дәлдігіне әсерін анықтау. Ал қанша деректер нейрондық желінің тұрақтылығын айтарлықтай өзгертеді. Ең алдымен, оларда гиперпараметрлер таңдалды: оқу жылдамдығы, пакеттің мөлшері және дәуірлер саны, сонымен қатар кескін өлшемі. Содан кейін бастапқы мәліметтер көмегімен бірқатар жаттығулар өткізілді, сосын оған алдын ала өңделген суреттер қосылды. Жұмыстың нәтижелері көрсеткендей, алдын ала өңделген мәліметтердің шамамен 15%-дан тұратын мәліметтер базасы модельдің нақтылығына оң әсер етеді. Қосымша деректерді пайдаланған кезде дәлдікте айтарлықтай өсу байқалмады.

Бұл мақалада Machine Vision және кескін өңдеу алгоритмдері негізінде Орман өрттерін ерте анықтауға арналған аппараттық-бағдарламалық кешеннің тұжырымдамалық шешімі сипат- талған. Аталған жұмыстың өзектілігі – орман өрттерін ерте айқындауға технологиялық апаттармен күрес саласындағы қиын жағдай. Еңбекте қолданыстағы платформалар мен жүйелерді зерттеуге негізделген. Орман өрттері – адамзат баласының маңызды мәселелерінің бірі. Өрт сөндірудің тиімді әдістерінің бірі өрттің стихиялық сипат алғанға дейін оларды бастапқы кезеңдерінде анықтау, байқау және тоқтату.

Соңғы жылдары электрондық поштаның хабарламаларын немесе әлеуметтік желілердегі хабарламаларды талдау өте қарқынды өсіп келеді. Бұл адамдарға жағымды немесе жағымсыз мәліметтерді оқып жатқандығын анықтауға көмектеседі. Сонымен қатар Интернетте жаңа атау табуға немесе жасауға көмектесетін бірнеше қызметтер бар. Шығарманы өңдеу кезінде олар басқа танымал тілдердегі атауды тексереді, сондықтан сіздің атыңыз басқа тілдердегі келеңсіздікті білдірмейді. Бұл үшін олар 25 мың АҚШ долларын талап етеді. Мұндай қызметтердің болуы, сұраныс тудырады. Осы зерттеуде StanfordNLP [1] лемматизаторы мен классикалық машиналарды оқыту алгоритмдерін классификатор ретінде қарастырып, электрондық пошталардың пікірлеріне жүгіндік. Ол орыс тілінде сөйлейтін пошта жәшігіндегі нақты электрондық хаттарға қолданылады, яғни ағылшын және орыс тілдерінде де бар. Осыған орай тілдік сәйкестендіру, сондай-ақ алдын ала өңдеу қадамы ретінде қосылады. Зерттеу барысында тек бинарлық көңілүйге талдау жасалды, бірақ оны анықтауға бірнеше эмоциялар қосып жақсартуға болады. Содан кейін тағы бір модель нейрондық желілерді қолдана отырып, қазақша атауларды жасайды, мұнда барлық қазақ атаулары туралы мәліметтер әртүрлі веб-сайттар арқылы жиналады. Сезім талдауы моделі 81% дәлдік береді және екі модельдің бірігіп пайдаланылуы сәйкессіздік мағынаны білдірсе, онда орыс тілімен тексерілетін жаңа қазақша атауларды шығаруға мүмкіндік береді. Басқа тілдермен салыстыра тексергенде, нәтижесін жақсарта аламыз.

Робот техникасын дамыту процесінде жоғары деңгейдегі абстракциядан нақты жағдайды көрсетуге дейін немесе жай ғана дәлелденген алгоритммен немесе басқа алгоритммен салыстырғанда, алға қарай жылжуға ыңғайлы болады. Егер сіз дайын зерттеу ортасын орнатқан болсаңыз, онда жақсы жұмыс істейді, бірақ сізде тиісті зертханалық орта болмаса, оңай емес. Бұл жұмыста автор робототехника құралдарын бірнеше критерийлер бойынша жіктеуді өз тұрғысынан ашуға тырысып, зерттеу ортасының проблемаларын қозғаған.

Бұл жұмыста ақпараттың семантикалық қасиеттерінен келіп шығатын білімнің онтологиялық қасиеттері қарастырылған. «Хабарлама», «деректер» және «ақпарат» деген ұғымдарды формализациялау арқылы олардан қажетті білімдерді алу процедурасына алгоритм құрастырылған. Контекст негізінде ақпараттарды интерпретациялаудың білімдерді формализацияланған талдау әдісі келтірілген. Мұнда ақпараттың маңыздылығына көңіл аударылады. Бір ақпаратты әртүрлі контекстінде интерпретациялауда білімнің семантикасы әркелкі болатыны көрсетілген. Ақпараттық жүйелерде білімдердің фракталдық критерийі ұсынылған. Екінші жағынан ақпараттың фракталдығы білімдердің фракталдық онтологиясының пайда болуына алып келеді. Білімдер сүзгісі деген ұғымды ендіру арқылы интеллектуалдық жүйелерде фракталдық білімдер базасының пайда болу шарты дәлелденген. Өз кезегінде бұл фильтрлер ақпараттың маңыздылығына байланысты пайда болады. Сондықтан білімдерді «деректер», «ақпарат», «хабарлама» арқылы ұсыну интеллектуалдық ақпараттық жүйелерде фракталдық білімдер базасын жобалауда алар орны зор.

Табиғи құбылыстардан туындаған апаттар жаппай зардап шегуге, адамдардың қаза табуына, сондай-ақ елеулі материалдық шығындарға әкеліп соқтыратын, орасан зор әлеуметтік күйзелістердің көзі болып табылады. Табиғи катаклизмдер мен табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар санының ұлғаюының негізгі факторларына халық санының өсуі, табиғи ортаның тозуы мен нашарлауы, климаттың өзгеруі және басқа да көптеген жаһандық процестер жатады. Табиғи апаттарға кедергі экономиканың тұрақты дамуына бағытталған әлемдік ауқымдағы мемлекеттік стратегияның негізгі элементі болып саналады, өйткені әлемдік тәжірибе бойынша табиғи, техногендік және жалпы әлеуметтік-экономикалық авариялар мен апаттардан болатын шығындарды азайтудың неғұрлым тиімді тәсілі оларды болдырмауды көздейді. Төтенше жағдайлардың алдын алудың маңызды негізі – мониторинг және болжау. Сондай-ақ төтенше жағдайлар мен олардың әлеуметтік-экономикалық салдарын болжау, төтенше жағдайлардың пайда болу себептерін мониторингілеу мен болжауға негізделеді. Осылайша табиғи катаклизмдермен күрес аумақты ақылға қонымды шаруашылық пайдалану қағидатына, сол үшін заманауи әлемдегі табиғи катаклизмдерді болжаумен байланысты өзекті міндетті шешуді талап ететін алдын алу іс-шараларын жүргізумен, әлеуетті қауіптерді болжау мен модельдеуге бағытталуы тиіс.
Бұл мақаланың басты мақсаты, табиғи катаклизмдердің алдын алу бойынша жазылған зерттеулерге қысқаша шолу жүргізіп және қазіргі заманның өзекті әдісіне сипаттама шолу жасау болып табылады. Мақалада зерттеу объектісінің өзектілігіне мән беріліп, негізгі ұғымдар мен терминдер қарастырылады, сонымен қатар табиғи сипаттағы қауіптің болу ықтималдығының алдын алу үшін болжаудың кейбір әдістері айқындалады.

Мақала сейсмикалық белсенділігі жоғары аудандардағы құбырлардың тұрақтылығын арттыру әдістерін жетілдіруге арналған. Сейсмикалық әсерлерге ұшыраған құбырлардың беріктігін ав- томатты түрде анықтау әдістері зерттелген.

Құбыр қабырғасының диаметрі мен қалыңдығына және жер сілкінісінің қарқындылығына байланысты қалыпты түрде құбырдың бойлық осіне бағытталған сейсмикалық толқындардың әсерінен көлденең жүктемелердің әсер етуіне талдау жүргізілді.

Қазіргі уақытта электрондық сауда адам өмірінің ажырамас бөлшегіне айналған. Twittеr, Fаcеbook, LinkеdIn, Instаgrаm және YouTubе сияқты әлеуметтік желілер трафикті ұлғайтуда, жаңа клиенттерді тартуда және электрондық коммерция құралдарында олармен жұмыс істеу әдістерінде жетекші рөл атқарады. Бұл зерттеудің негізгі мақсаты – әлеуметтік желілердің Қазақстанның электрондық сауда нарығындағы алар орнымен рөлін талдау болып табылады.