ИІЛУ СЫНАҚТАРЫ ЖӘНЕ СОҢҒЫ ЭЛЕМЕНТТЕРДІ МОДЕЛЬДЕУ АРҚЫЛЫ ПОЛИЭФИРЛІ ШЫНЫ ТАЛШЫҚТАН (SMC) ЖАСАЛҒАН ОҢТАЙЛАНДЫРЫЛҒАН ЛЮКТЕРДІ ТАЛДАУ

Бұл ғылыми мақала дәстүрлі металл кәріз қақпақтарына балама болып табылатын шыны талшықтарымен нығайтылған полиэфирден жасалған композиттік люк қақпақтарын зерттеуге және модельдеуге бағытталған. Болат пен шойыннан жасалған кәріз қақпақтарының тоттануы және ұрлануы, сондай-ақ олардың химиялық заттарға жеткіліксіз төзімділігі алмастырғыштардың пайда болуынының негізгі себептері. Полиэфирлі шыны-пластиктан жасалған люк қақпақтары дәстүрлі металл қақпақтармен салыстырғанда бірқатар артықшылықтарға ие. Олар жоғары беріктік пен салмақ қатынасын қамтамасыз етеді. Бұл оларды орнатуды оңай және ыңғайлы етеді. Бұл материал сонымен қатар коррозияға жоғары төзімділікке ие, бұл оның қызмет ету мерзімін едәуір ұзартады. Композиттік люк қақпақтарының артықшылықтарына қарамастан, оларды модельдеуге және механикалық сынауға қатысты зерттеулер жеткіліксіз болып қала береді. Бұл мақалада, люк қақпағын әзірлеу үшін қосымша қаттылық қабырғасы орнатылып, екі түрлі полиэфирлі қаңылтыр қолданылды. Люк қақпақтары механикалық сынақтардан өткізілді және шекті элементтер әдісі көмегімен талданды. Нәтижелердің және құрастырылған модельдің дұрыстығын растау үшін эксперимент барысында алынған деформация нәтижелері шекті элементтер әдісі нәтижелерімен салыстырылды. Алынған нәтижелер композиттік люк қақпақтарының дизайнын одан әрі дамыту және оңтайландыру, сондай-ақ олардың сенімділігі мен беріктігін арттыру үшін маңызды практикалық мәнге ие.

1. Rafiee R. Simulation of the long-term hydrostatic tests on Glass Fiber Reinforced Plastic pipes / R. Rafiee, B. Mazhari // Composite Structures. – 2016. – № 136. – С. 56–63.

2. Environmental life cycle analysis of pipe materials for sewer systems / E. Vahidi, E. Jin, M. Das [и др.] // Sustainable Cities and Society. – 2016. – № 27. – С. 167–174.

3. Experimental study on the thermostable property of aramid fiber reinforced PE-RT pipes / G. Qi, Y. Wu, D. Qi [и др.] // Natural Gas Industry B. – 2015. – Т. 5. – № 2. – С. 461–466.

4. El Haggar, S. Reinforcement of thermoplastic rejects in the production of manhole covers / S. El Haggar, L. El Hatow // Journal of Cleaner Production. – 2009. – Т. 4. – № 17. – С. 440–446.

5. Weight reduction and strengthening of marine hatch covers by using composite materials / B.E. Tawfik, H. Leheta, A. Elhewy, T. Elsayed // International Journal of Naval Architecture and Ocean Engineering. – 2017. – Т. 2. – № 9. – С. 185–198.

6. Cerbu C. Moisture effects on the mechanical behavior of fir wood flour/glass reinforced epoxy composite / C. Cerbu, C. Cosereanu // BioResources. – 2016. – Т. 4. – № 11. – С. 1. ISSN 8364-8385

7. Mezghani, K. Long term environmental effects on physical properties of vinylester composite pipes / K. Mezghani // Polymer Testing. – 2012. – Т. 1. – № 31. – С. 76–82.

8. Effect of Moisture on GFRP Composite Materials / N. Sateesh, P.S. Rao, D.V. Ravishanker, K. Satyanarayana // Materials Today: Proceedings. – 2015. – Т. 4-5. – № 2. – С. 2902–2908.

9. Bondyra A. Design of composite tank covers / A. Bondyra, M. Klasztorny, A. Muc // Composite Structures. – 2015. – № 134. – С. 72–81.

10. BS EN 124:1994 Gully Tops and Manhole Tops for Vehicular and Pedestrian Areas. Design Requirements, Type Testing, Marking, Quality Control : дата введения 01-01-1994. – London : BSI Standards, 1994. – 40 с.

11. An auto lifting device to lift manhole cover with ergonomics consideration / W.N.A.W. Draman, D.L Majid, M.I. Ishak [и др.] // AIP Conference Proceedings. – 2017. – № 020067. – С. 1.

12. Калашникова М.С. Сравнительный анализ изображений на наземных люках зарубежных стран / М.С. Калашникова, В.П. Калашников // Вестник ПНИПУ. Машиностроение. – 2010. – Т. 25. – № 1. – С. 86–92. ISSN 2224-9877.

13. Humphreys J. The manufacturing technology of continuous glass fibres: K. L. Loewenstein Elsevier Scientific Publishing Company 300 pp £10.60 / J. Humphreys // Composites. – 1974. – Т. 6. – № 5. – С. 267.

14. Effect of fiber prestressing on mechanical properties of glass fiber epoxy composites manufactured by vacuumassisted resin transfer molding / M. Mohamed, M.M. Selim, H. Ning, S. Pillay // Journal of Reinforced Plastics and Composites. – 2019. – Т. 1-2. – № 39. – С. 21–30.

15. Gotch T. The failure of reinforced plastics: Edited by F.L. Matthews. Published by Mechanical Engineering Publications Ltd, PO Box 24, Northgate Avenue, Bury St Edmunds IP32 6BW, UK. ISBN 0 85298 709 9/297, softcover, 74 pages. 21.00 (UK), 23.10 (rest of the world) / T. Gotch // Reinforced Plastics. – 1990. – Т. 5. – № 34. – С. 8.

16. Meyer, R. W Handbook of Polyester Molding Compounds and Molding Technology / R.W. Meyer. – New York : Springer, 2012. – 371 с. ISBN 978-1-4613-1961-0.

17. СТ РК 2384-2013. Люк смотровых колодцев и дождеприемник ливнесирчных колодцев из композитных материалов: дата введения 2010-10-17. – Астана : Стандарт Республики Казахстан, 2013. – 20 с.

18. Hatow L. Utilization of thermoplastic rejects with different reinforcing elements in the production of manhole covers : специальность Environmental Engineering : Master Thesis / Hatow. – Cairo, 2013. – 122 с.

19. Chawla, K.K. Composite Materials: Science and Engineering / K.K. Chawla. – New York : Springer, 1998. – 475 с. – ISBN 978-1-4757-2966-5.

20. Optimization of the circular manhole cover made of ductile cast iron using the finite element method/ M. Lovrenić- Jugović, M. Glavaš, Z. Štrkalj [и др.] // Machines. Technologies. Materials. – 2018. – Т. 5. – № 12. – С. 225–233.