КАСПИЙ МАҢЫ ОЙПАТЫНЫҢ ОҢТҮСТІК-ШЫҒЫС БӨЛІГІНДЕГІ МҰНАЙДЫҢ ШЫҒУ ТЕГІ МЕН ЖЕТІЛГЕНДІГІНІҢ КӨРСЕТКІШІ РЕТІНДЕГІ МҰНАЙ БИОМАРКЕРЛЕРІ

Бұл зерттеуде газ хроматография-масс-спектрометрия (ГХ-МС) әдісін қолдану арқылы ОңтүстікШығыс Каспий маңы ойпатының мұнай шығу тегін бес мұнай үлгісіндегі биомаркерлерді талдау негізінде зерттеу жүргізілді. Биомаркерлер көмірсутектердің шығу тегін, аналық жыныстардың сипаттамаларын және олардың термиялық тарихын анықтауға мүмкіндік беретін молекулалық көрсеткіштер ретінде қызмет етеді. Зерттелген үлгілер мынадай нәтижелер көрсетті: теңіздік шөгінді орта (C₂₆/C₂₅ терпан қатынасы = 0.59–0.79), карбонатты аналық жыныстардың басымдылығы (C₂₉/C₃₀ гопан қатынасы = 4.78–5.55), Палеозой (Карбон–Пермь) жыныстарынан алынған мұнай (C₂₈/C₂₉ стеран қатынасы = 0.44–0.57). Ts/Tm, C₂₉Ts/C₂₉Tm және C₂₉ стеран изомеризациясы сияқты қатынастар мұнайдың қалыптасу аймағы мен оның жоғары жетілу деңгейін көрсетеді. Алынған нәтижелер ойпаттағы көмірсутектердің түзілу тарихының күрделілігін айғақтайды. Биомаркерлердің таралуы аноксиялық жағдайда теңіздік органикалық заттардың қосылғанын, көмірқышқыл-эвапориттік аналық жыныстар фацияларының бар екенін және негізгі мұнай түзілу кезеңіндегі термиялық тепе-теңдік жағдайын айғақтайды. Бұл нәтижелер ұқсас шекаралық ойпаттарда барлау стратегияларын әзірлеу үшін құнды ақпарат ұсынады, тәуекелдерді азайтуға және ресурстарды тиімді игеруге мүмкіндік береді. Болашақ зерттеулерде осы геохимиялық деректерді құрылымдық және стратиграфиялық талдаулармен біріктіру арқылы мұнай миграциясы модельдерін нақтылау ұсынылады.

1. Jarassova, T., Altunsoy, M. Organic Geochemical Characteristics of Core Samples from Central Primorsk-Emba Province, Precaspian Basin, Kazakhstan. SPE Virtual Annual Caspian Technical Conference (5–7 October, 2021).

2. Peters, K.E., Moldowan, J.M. The Biomarker Guide: Interpreting Molecular Fossils in Petroleum and Ancient Sediments (Prentice Hall, New Jersey, 1993).

3. Seitkhaziyev, Y.Sh., Jarassova, T.S. Application of Oil Fingerprinting and Biomarker Analysis to Study FluidConnectivity and Reservoir Isolation and Genetic Typing of Oil Obtainedfrom the Eastern Caspian Basin (Kazakhstan). SPE Caspian Technical Conference and Exhibition (Atyrau, 2024).

4. Moldowan, J.M., Sundararaman, P. and Schoell, M. Sensitivity of biomarker properties to depositional environment and/or source input in the Lower Toarcian of S.W. Germany. Organic Geochemistry, 10, 915–926 (1986).

5. Peters, K.E., Walters, C.C. and Moldowan, J.M. The Biomarker Guide. II. Biomarkers and Isotopes in Petroleum Systems and Earth History, 2nd ed. (Cambridge University Press, 2005).

6. Peters, K.E., Cassa, M.R. The Petroleum System-from Source to Trap. AAPG Memoir, 60, 93–120 (1994).

7. Seitkhaziyev, Y.Sh., Sarsenbekov, N.D., Rakhymberdi, R., Kairbekov, S.B. Geochemical studies – A pathway to understanding oil field characteristics. Oil and Gas, 3 (111), 21–33 (2019).

8. Jarassova, T., Altunsoy, M. Distribution of terpanes in crude oils: south Precaspian Basin, Kazakhstan. Proceedings of the conference ACROFI-X (Almaty, 2024).

9. Seitkhaziyev Y.Sh, Uteyev R.N, Sarsenbekov N.D. Tassemenov Y.R. Integrating biomarker analysis with carbon stable isotope signatures for genetic classification and tracing possible migration pathways of hydrocarbon of Pre-Caspian Basin. SPE Annual Caspian Technical Conference (2020).

10. Grantham, P.J., Wakefield, L.L. Variations in the sterane carbon number distributions of marine source rock derived crude oils through geological time. Organic Geochemistry, 12, 61–73 (1988).

11. Mckirdy, D.M., Aldrige, A.K., Ypma, P.J.M. A geochemical comparison of some crude oils from PreOrdovician carbonate rocks. Advances in Organic Geochemistry, 99–107 (1981).

12. Seifert, W. K., Moldowan, J. M. Use of biological markers in petroleum exploration. In Methods in Geochemistry and Geophysics (Johns, R. B., Ed. Elsevier: Amsterdam, 1986), pp. 261-290.

13. Seifert, W.K., Moldowan, J.M. Applications of steranes, terpanes and monoaromatics to the maturation, migration and source of crude oils. Geochim. Cosmochim. Acta, 42 (1), 77-95 (1978).