ТАБИҒИ «АҚ» СУТЕГІНІҢ ОФИОЛИТ ЖЫНЫСТАРЫНЫҢ СЕРПЕНТИНИЗАЦИЯЛАУ ҮДЕРІСІН ЗЕРТТЕУДІ ТЕРЕҢДЕТУДІҢ ҚАЗАҚСТАН ҮШІН МАҢЫЗЫ

Қазақстанда Каспий теңізінің суын пайдалана отырып, сутегі өндірісінің нұсқалары мен шоғырланған өңірлері, соның ішінде Қазақстанның батысындағы Маңғыстау облысы, зерттелді. «Green hydrogen» – жасыл сутегі өндірісін қоса алғанда, қазіргі жетілдірілген сутегі өндірісі технологиялары өте қымбат, миллиардтаған долларлық инвестицияларды қажет етеді және жергілікті халыққа, табиғатқа, экологияға, флора мен фаунаға ықтимал қиындықтар тудыруы мүмкін. Сонымен қатар, Қазақстанда сутегі өндірудің баламалы нұсқаларын геологиялық тұрғыдан зерттеу нашар пысықталған. Қазақстан үшін қазір опиолит жыныстарының табиғи «ақ» сутегінің серпентинизациясы бойынша зерттеулер жүргізу өте маңызды. Қазіргі таңда көптеген елдерде «алтын асығыс» секілді үрдіс байқалады, гидрогеологтар табиғи «ақ» сутекті іздеу мақсатында зерттеулер жүргізуде. Қазір гидрогеологтар Малиден бастап Швейцарияға, Францияға, Германияға, АҚШ-қа, Канадаға және Австралияға дейінгі геологиялық орталарда табиғи сутектің көптеген көздерін тапты. Оны табу және өндіру мақсатында 50-ден астам компания пайда болды. Малиде табиғи сутегі ұңғымасы 4000-ға жуық тұрғыны бар жергілікті қаланы ақысыз және мәңгілік энергиямен қамтамасыз ету үшін жұмыс істейді. Табиғи сутегі басқа геологиялық отындардан айырмашылығы, миллиондаған жылдар бойы емес, адам өмірінде жаңаратын ресурстар қатарына жатады. Ол су мен темір бөлшектерінің қосылысы арқылы, опиолит жыныстарының серпентинизациясы нәтижесінде пайда болады. Осы шолуда сутегіні өндірудің әртүрлі нұсқалары ұсынылған, оның ішінде қара, сұр, жасыл, көк, көгілдір, қызғылт және сары сутегілер, олардың өндіру тәсілдеріне байланысты ерекшеліктері талқыланады. Қазақстанның бай табиғи ресурстарының ішінде көмір мен полиметалдарды қоса алғанда, опиолит жыныстары орналасуы мүмкін, бұл жерлерде табиғи «ақ» сутегі кен орындарының болуы ықтимал. Алайда, бұл бағыттағы геологиялық зерттеулер елімізде әлі де толыққанды дамымаған.

1. Department of Economic and Social Affairs, Sustainable Development, Hydrogen and Ammonia fertilizers for Sustainable Agriculture and New Global Framework for Managing Nature programs, UN, 2023. https://sdgs.un.org/partnerships/hydrogen-and-ammonia-fertilizers-sustainable-agriculture-and-new-globalframework

2. What potential for natural hydrogen? Energy Observer, 2024. https://www.energy-observer.org/resources/natural-hydrogen

3. White Hydrogen. Drilling for natural hydrogen, Solar Impulse, 2024. https://solarimpulse.com/solutions-explorer/white-hydrogen

4. Hand E. Hidden Hydrogen, Does Earth hold vast stores of a renewable, carbon-free fuel? Science, 2023 https://www.science.org/content/article/hidden-hydrogen-earth-may-hold-vast-stores-renewable-carbon-freefuel

5. What is ‘white hydrogen’? The pros and cons of Europe’s latest clean energy source, EuroNews Green, 2023. https://www.euronews.com/green/2023/11/05/what-is-white-hydrogen-the-pros-and-cons-of-europeslatest-clean-energy-source

6. Bettayeb K. CNRS Geology, A gigantic hydrogen deposit in northeast France? 2023. https://news.cnrs.fr/articles/a-gigantic-hydrogen-deposit-in-northeast-france

7. Hawkinson K. What is white hydrogen? Scientists say clean-energy gas could save the world. Business Insider Science, 2023. https://www.businessinsider.com/white-hydrogen-france-clean-energy-climatechange-2023-10

8. Natural Hydrogen Has Been Underestimated, American Gas Association, 2023. https://www.aga.org/natural-hydrogen-has-been-underestimated/

9. База данных. Казахстан, 2024. https://aboutkazakhstan.com/

10. A Mineral Systems Approach to Targeting Natural Hydrogen Deposits. Getech, 2023. https://getech.com/blog/hydrogen/a-mineral-systems-approach-to-targeting-natural-hydrogen-deposits/

11. GEH2: The zero-emission hydrogen power generator. EODEV, France, 2024. https://www.eo-dev.com/products/geh2-the-zero-emission-hydrogen-power-generator

12. US-French EODev Hydrogen GEH2. Generac Power, 2024. https://www.generac.com/Industrial/allabout/hydrogen

13. College based TVET program. Hydrogen Technician, 2024. https://cna.nl.ca/program/hydrogentechnician#