ХИМИЯЛЫҚ ӨНДІРІСТЕРІНІҢ АҒЫНДЫ СУЛАРЫН СОРБЦИЯЛЫҚ ТАЗАРТУ ПРОЦЕСІНІҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Мақалада тәжірибелік зерттеулердің нәтижелері фосфор және мұнай өңдеу өндірісінің ағынды суларын минералды қоспалар мен мұнай өнімдерінен сорбциялық тазарту процесінің математикалық өрнектеуі келтірілген. Ағынды суларды мұнай өнімдері мен минералды компоненттерден сорбциялық тазартуды тәжірибе жүзінде зерттеулерде сұйықтықтың шығынын 1-4 л/мин, 20-70°С температуралық арақашықтықта бағдарламалық бақылаумен зертханалық қондырғыда жүргізілді. Математикалық модельді жасау үшін адсорбция кезінде ағынды сулардан көмірсутектерді алу деңгейінің көрсеткіштерінің ауытқуын көрсететін тәжірибелік және теориялық мәліметтердің графикалық тәуелділігі қолданылды. Фишер критерийі арқылы алынған тәжірибелік тәуелділіктердің сипаттамасы кестелік мәнімен салыстыру бойынша тәуелділіктер адекватты екені айқындалды. Фосфор өндірісінің ағынды суларын Р₂О₅, СаО және Al₂O₃ қоспаларынан тазартудың үш өлшемді графикалық деректерін талдау тазарту дәрежесінің максималды мәні рН 4,4-4,6 кезінде 60%-дан асатындығын көрсетті. Мұнай өнімдері қоспаларынан мұнай өңдеудің ағынды суларын сорбциялық тазартудан алынған тәжірибелік зерттеулер деректері 40°С температурада және 99,5%-ға дейін алу дәрежесін қамтамасыз ететін, зерттелетін сұйықтықтардың шығыны 2,5-3 л/мин болған кезде анағұрлым тиімді екені анықталды.

1. Нестеров А.В. Очистка нефтесодержащих сточных вод сочетанием экстракционных и адсорбционных методов: Автореф. дис… канд. техн.наук. – Иваново, 2008. – 16 с.

2. Xiaobing L., Chunjuan Z., Jiongtian L. Adsorption of oil from wastewater by coal: characteristics and mechanism // Mining Science and Technology. – 2010. – V. 20. – P. 778-781.

3. Tleuov A.S., Tleuova S.T., Arystanova S.D., Altybayev Zh.M.,Suigenbayeva A.Zh. Oriental journal of chemistry. Coden: ojcheg. 2016,vol. 32, (5) pg. 2577-2584.

4. Гартман Т.Н., Клушин Д.В. Основы компьютерного моделирования химико-технологических процессов: Учебное пособие для вузов. – М.:ИКЦ «Академкнига», 2006. – 416 с.

5. Гартман Т.Н., Клушин Д.В. Основы компьютерного моделирования химико-технологических процессов: Учебное пособие для вузов. – М.:ИКЦ «Академкнига», 2006. – 416 с.

6. Исмаилов Б.Р. Химиялық технология үрдістерінің математикалық моделдеу негіздері. ОҚМУ, 2016. Оқу құралы, 168 п.