АКАДЕМИЯЛЫҚ ЖАЗБА: ОҚЫРМАН МЕН ЖАЗУШЫНЫҢ ҚАРЫМ- ҚАТЫНАСЫНДАҒЫ АЛҒАШҚЫ ТҰЛҒАНЫҢ ЕСІМІ

Бұл мақалада жазушылар мен олардың оқырмандары арасындағы «абсолюттік ақиқатты, эмпирикалық дәлелдемелерді немесе мінсіз логиканы көрсету ретінде» (Хайленд, 2001) арасындағы тиісті қарым-қатынастың маңыздылығын сипаттайды. Бірқатар зерттеулерге сүйенсек, жазушылар академиялық тұрғыдан айқын сенімділікті қалыптастыру үшін өзіңе сілтеме жасау, хеджирлеу және көтермелеу, бағалаушы түсініктеме, тұлғааралық мета-дискурс, тақырыптық таңдаулар мен тұрақтылық маркерлері сияқты өздерінің дискурстарында түрлі құралдарды пайдаланады. Оқырман-жазушы өзара қарым-қатынасын орнатудың бір түрі дискурстың инклюзивті немесе екінші адам есімдiктерiн, ортақтықтарды, сұрақтарды, директиваларды және жалпы білімге сілтемелерді пайдалану. Хайлендтің (2001) мәліметтері бойынша, зерттеген мақалалардың 240-ында инклюзивті есімдіктерді пайдалану императивтер, міндетті модальдық етістіктер, белгісіз есімдіктер, білімге сілтеме, риторикалық сұрақтар, екінші адам есімдіктер, шегіну, нақты сұрақтар және «Бұл жасау (сын есім)» құрылымы сияқты жалпы қолданылатын әдістердің 36,5 % құрайды. Бірінші адамның есімдiгі бiз академиялық прозадағы бірқатар маңызды функцияларды орындайды, мысалы, жазушы оқырманға академиялық дискурсқа қатысуға көмектеседі, оқырманға «сенімділік орнынан» бағыттайды, оқырманды «аргумент арқылы» бағыттайды және ақпаратты жазбаша мәтінмен құрастырады. Дегенмен, біз инклюзивті есімдiгiнен гөрі, бірінші адамның мен эксклюзивті есімдiгі, оқырмандарға жазушының көзқарасымен келісе ме, жоқ па деген мәселені шешуге мүмкіндік беру үшін кейбір жағдайларда қолайлы болар еді. Сондықтан, әр нақты жағдайда есімдiкті оның функциясына байланысты таңдау өте маңызды.

1. Harwood, N. ‘We do not seem to have a theory...The theory I present here attempts to fill this gap’: inclusive and exclusive pronouns in academic writing // Applied Linguistics J. - 2005. - Vol. 26. - Iss. 3. P. 343-375. doi:10.1093/applin/ami012

2. Hyland, K. Bringing in the reader: Addressee features in academic articles // Written communication. - 2001. - Vol. 18. P. 549. doi: 10.1177/0741088301018004005

3. Markkanen, R and Schroder, H. Hedging and its linguistic realizations in German, English and Finnish philosophical texts: a case study // In M. Nordman (ed.): Fachsprachliche Miniaturen: Festschrift fur Christer Lauren // Frankfurt: Peter Lang. - 1992.

4. Myers, G. The pragmatics of politeness in scientific articles // Applied Linguistics J. - 1989. - Vol. 10. - Iss.1. P. 1-35.

5. Wales, K. Exophora re-examined: The uses of we in present-day English // UEA Papers in Linguistics J. - 1980. - Vol. 12. P. 21-44.