ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МОНИТОРИНГТЕГІ СИПАТТАМА СТАТИСТИКАСЫ

Бұл мақалада өлшенген бөлшектердің адам денсаулығына әсер ету мәселесі қарастырылды, сондай-ақ Алматы қаласының соңғы 2 жылдағы ластану деңгейіне сипаттама статистикасын пайдалана отырып талдау жүргізілді. Қоршаған ортаны өнеркәсіп кәсіпорындары мен көлік құралдарының тіршілік ету ортасының тозуын тудыратын және халықтың денсаулығына зиян келтіретін ластануы басым әлеуметтік және экономикалық маңызы бар неғұрлым өткір экологиялық проблема болып қала береді. Ірі мегаполистердің қоршаған ортасының ластануы проблемасы ең маңызды және күрделі болып табылады, ол ең алдымен ұзақ мониторингті, содан кейін экологиялық апаттар мен инциденттерді кейіннен болдырмау, оқшаулау және тергеу, атмосфералық ауаның сапасын жақсартуды әзірлеу жөніндегі жұмыстарды одан әрі жүргізуге және басқарушылық шешімдер қабылдау үшін алынған деректер бойынша жағдайды бағалауды терең және сауатты талдауды талап етеді, сондай-ақ қоршаған ортаның жай-күйін болжау. Бұл жұмыста нақты жағдайға ерекше көңіл бөлінді, атап айтқанда, РМ 2 бөлшектері. 5-құрамына көлемі 10 нм-ден 2,5 мкм-ге дейінгі қатты бөлшектер мен сұйықтық тамшылары кіретін ауа ластағышы. Ауаның ұсақ бөлшектермен ластануы жаһандық кісі өлтіруші болып табылатыны белгілі, бірақ бұл мәлімдемелер әлі күнге дейін нақты сандармен расталмаған. Авторлар жыл мезгіліне, ауа райына және байқалатын аймаққа жақын белгілі бір өнеркәсіптік объектілердің орналасуына тәуелділік сияқты белгілі бір заңдылықтарды анықтады. Кесте түріндегі мәндері бар көрсеткіштер келтірілген. Сонымен қатар, ауадағы өлшенген бөлшектер концентрациясының көрсеткіштері байқалатын уақыт аралығының көп бөлігі нормадан 2 есе артық екені анықталды және осының ықтимал салдары қарастырылды.

1. Chung, Y., Dominici, F., Wang, Y, Coull, B. and Bell, M. (2015). Associations between Long­ Term Exposure to Chemical Constituents of Fine Particulate Matter (PM 2.5 ) and Mortality in Medicare Enrollees in the Eastern United States. Environmental Health Perspectives, 123(5), pp.467-474.

2. William M. Hodan, and William R. Barnard, (n.d.). Evaluating the Contribution of PM2.5 Pre­cursor Gases and Re-entrained Road Emissions to Mobile Source PM2.5 Particulate Matter Emissions.

3. Phipps, J., Aronoff, D., Curtis, J., Goel, D., O’Brien, E. and Mancuso, P. (2010). Cigarette Smoke Exposure Impairs Pulmonary Bacterial Clearance and Alveolar Macrophage Complement-Medi­ated Phagocytosis of Streptococcus pneumoniae. Infection and Immunity, 78(3), pp.1214-1220.

4. Orru, H., Maasikmets, M., Lai, T., Tamm, T., Kaasik, M., Kimmel, V, Orru, K., Merisalu, E. and Forsberg, B. (2011). Health impacts of particulate matter in five major Estonian towns: main sources of exposure and local differences. Air Quality, Atmosphere & Health, 4(3-4), pp.247-258.

5. Grigorieva I. A., Subsystem of analysis of data and machine training for information and ana­lytical system ecohealth [Podsistema analiza dannikh I mashinnogo obucheniya dlya informatsionno-analiticheskoy sistemy ecohealth]. (2017). Student, [online] 5 (5), pp.40-46. Available at: https://sibac.info/journal/student/5/75629.

6. AirPaca. (2019). Association de surveillance de la qualite de l ’air agreeepar le ministere de l ’environnement. . [online] Available at: https://keep.eu/partners/33727/Air-PACAEN/ [Accessed 23 Apr. 2019].

7. En.wikipedia.org. (2019). Johnson’ s SU-distribution. [online] Available at: https://en.wikipedia.org/wiki/Johnson%27s_SU-distribution [Accessed 23 Apr. 2019].