ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МОНИТОРИНГ ЖӘНЕ МОДЕЛЬДІ ТАҢДАУ МӘСЕЛЕЛЕРІНІҢ ФОРМАЛИЗАЦИЯСЫ

Мақалада қоршаған ортаны бақылаудың негізгі мақсаттары мен міндеттері көрсетілген, таңдалған тақырыптық салаға арналған инфологиялық модельді құру үдерісі сипатталады. Біртұтас модельдік тілдің құралдарын пайдалана отырып, жүйені модельдеу жолдары айқындалады. Қазіргі таңда ауа-райы болжамы туралы жайт, үнемі өзекті мәселе болып қала береді. Бірақ ауа-райы туралы ақпарат адамдар үшін қаншалықты қолжетімді екендігі тағы бір маңызды мәселе екені сөзсіз. Бүгінгі күні әлемде атмосфераның қалып-күйін қадағалау үшін көптеген мүмкіндіктер бар, тегінде, олардың көбісіне Қазақстан жағдайында қол жеткізу мүмкін болмай отыр. Дегенмен, көптеген елдердегі қолданушылар жел бағытының, бұлттардың, ластану деңгейі картасының көмегіне жеңіл жүгіне алады. Қазір ауа-райы болжамын алуға және басқа да метеорологиялық деректерге қол жеткізу үшін мобильді, жұмыс үстелі қосымшалары бар. Олардың әрқайсысы өзінің әмбебаптығымен, ыңғайлылығымен және көркем интерфейсімен басқалардан ерекшеленуге тырысады. Бірақ олардың барлығы да Қазақстан жағдайына бейімделмеген, атап айтатын болсақ, өз облысымыздағы ауа-райы болжамы туралы ақпараттың өзі шетелдік қосымшалар арқылы алынады. Мақалада келтірілген мәліметтерді талдай отырып, нақты уақыт мерзіміне болжамдар жасауға болады, сондай-ақ атмосфераның жай-күйін жақсарту үшін қоршаған орта күйін жақсарту бағытында маңызды шешімдерді қабылдауға мүмкіндік береді. Зерттеудің нәтижелерін халықтың экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүддесі үшін қолдануға болады.

1. Стратегия по окружающей среде в ННГ: Основополагающий документ (Предотвращение и контроль загрязнения окружающей среды) - Всемирная организация здравоохранения, европейское региональное бюро. - 2006. - № 4. - С. 92-128..

2. В. И. Наац, И. Э. Наац Математические модели и численные методы в задачах экологического мониторинга атмосферы. - Москва: Физматлит, 2010. - Т. 4. - С. 101-117.

3. В. И. Наац, И. Э. Наац, Р. А. Рыскаленко - Параметризированные модели теориипереноса в задачах экологического мониторинга атмосферы и принцип минимакса. - Ставропольский госу­дарственный университет (Ставрополь). - 2009. - № 2. - С. 132-172

4. Конспект: Модели организации баз данных. [Электрон.ресурс] URL: https://www.ronl.ru/konspekty/informatika/278572/ (дата обращения 16.10.2018).

5. Оценка влияния физических и химических процессов на озоновый слой Земли, а также изменение состояния озонового слоя, особенно изменение ультрафиолетового, солнечного излучения на здоровье человека и другие живые организмы, на климат, на природные и ис­кусственные материалы, используемые человеком: отчет о НИР / Республиканское государственное предприятие Казахский научно-исследовательский институт экологии и климата (КазНИИЭК). - Алматы, 2006. - 133 с.

6. Самоучитель UML. Леоненков Александр. [Электрон. ресурс]-URL-http://www.e-reading.club/book.php?book=33640, (дата обращения 17.10.2018)

7. Процессы диффузии вредных примесей в атмосфере [Электрон.ресур] URL: https://studme.org/14250725/ekologiya/protsessy_diffuzii_vrednyh_primesey_atmosfere (дата обращения 05.04.2013)

8. А. К. Муртазов Экологический мониторинг [Электрон.ресурс]- URL: https://www.rsu.edu.ru/wp-content/uploads/e-learning/murtazov_eco_mon.pdf (дата обращения 09.05.2013).

9. Решение полуэмпирического уравнения турбулентной диффузии в задачах переноса загрязняющих примесей приближением Гаусса / Дуйсебекова К. С., Тайжуманова Ж. А. //ФУНДАМЕНТАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ № 11, 2013. - C. 1815-1818.