ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАННЫҢ ШӨГІНДІ БАССЕЙНДЕРІНІҢ (ШУ-САРЫСУ, ІЛЕ ЖӘНЕ БАЛҚАШ МАҢЫ) КӨМІРСУТЕК ШИКІЗАТЫНЫҢ БОЛЖАМДЫ РЕСУРСТАРЫН БАҒАСЫМЕН, СТРАТИГРАФИЯЛЫҚ ҚИМАНЫ КОРРЕЛЯЦИЯЛАУ

Оңтүстік Қазақстанның мұнай-газды шөгінді бассейндері және олардың болжамды қорларын бағалау туралы бірнеше мәселелер қарастырылды. Оңтүстік Қазақстанның (Шу-Сарысу, Іле, Балқаш маңы) шөгінді бассейндерінің болжамды қорларын санау үшін негізі параметрлері есептелді: 1) шөгінді бассейннің ауданы; 2) мұнайтудырушы комплекстің қалыңдығы; 3) мұнайтудырушы комплекстегі органикалық заттың көлемі; 4) мұнайтудырушы тау жыныстың көлемі. Шөгінді бассейндердің ауданы бойынша ақпараттар литология-палеогеографиялық және палинспастикалық карталарды құрастыру арқылы анықталды, қалыңдығы бойынша ақпараттар литолого-стратиграфиялық зерттеулердің қорытындысынан алынды, органикалық заттың көлемі туралы ақпараттар мұнайтудырушы тау жынысқа рентгентқұрылымды және термо зерттеу арқылы алынды. Мұнай-газды бассейндердегі көмірсутек қорларын болжау келесі ретпен орындалады: 1) көмірсутектерді қалыптастыру, кейіннен жинақтау және сақтау үшін қолайлы геологиялық факторларды анықтау үшін сапалы бағалау; 2) қорларды сандық бағалау және олардың аудан және қима бойынша шөгінді қабатта орналасуы. Геологиялық құрылыстың жеткіліксіз зерттелуіне және терең ұңғымаларды бұрғылау жөніндегі деректердің болмауына байланысты осы жұмыста көмірсутектер үшін ресурстарды сандық бағалау бойынша ғана есептеулер келтірілген. Зерттелу дәрежесі өскен кезде мұнай-газ және конденсат ресурстары бөлек бағаланады. Болжамды ресурстарды сандық бағалау жалпы геологиялық көріністер мен басқа да зерттелген өңірлермен ұқсастықтар негізінде болжамды параметрлер бойынша жүргізілді.

1. Глубинное строение и минеральные ресурсы Казахстана: в 3 т. / под ред. С. Ж. Даукеева [и др.]. - Алматы: 2002. - Т. 1. Глубинное строение и геодинамика. - 224 с.; Т. 3. Нефть и газ. - 272 с.

2. Методическое руководство по количественной оценке прогнозных ресурсов углеводородного сырья Республики Казахстан / Акчулаков У. А., Жылкайдаров И. С., Жолтаев Г., Жылкайдаров С. Е., Парагульгов Х. Х., Рабинович А. А. - Алматы, 2002. - 72 с.

3. Инструкция по классификации запасов месторождений, перспективных и прогнозных ресурсов нефти и природного углеводородного газа: утв. приказом Министра энергетики и минеральных ресурсов Республики Казахстан от 27 октября 2005 года, № 283.

4. Воцалевский Э. С., Булекбаев З. Е., Искужиев Б. А., Камалов С. М., Корстышевский М. Н., Куандыков Б. М., Куантаев Н. Е., Марченко О. Н., Шудаев К. С., Матлошинский Н. Г., Нажметдинов А. Ш ., Филипьев Г. П., Шабатин И. В., Шахабаев Р. С. Шудабаев К. С. / Справочник «Месторождения нефти и газа Казахстана». - Алматы. - 1999. - 326 с.

5. Атлас литолого-палеогеографических, структурных, палинспастических и геоэкологических карт Центральной Евразии. - Колл. автор. - Алматы, 2002. - 26 с., 37 карт.

6. Атлас нефтегазоносных и перспективных осадочных бассейнов Республики Казахстан // Коллектив авторов: Акчулаков У., Жолтаев Г., Исказиев К. О., Коврижных П. Н., Куандыков Б. М., Огай Е. К. - Алматы, Казахстан, 2015. - 97 с.

7. Жолтаев Г. Ж. Геодинамические модели и нефтегазоносность палеозойских осадочных бассейнов Западного и Южного Казахстана: автореф. д. г.-м. н. - М., 1992. - 50 с.

8. Жолтаев Г. Ж., Куандыков Б. М. Геодинамическая модель строения Юга Евразии. - Алматы: Нефть и газ, 1999. - Вып. 2. - С. 62-73.

9. Ли А. Б. Тектоника и перспективы нефтегазоносности Южного Казахстана. - Алма-Ата: Наука КазССР, 1975. - 220 с.

10. Парагульгов Х. Х. Эволюция и нефтегазоносность осадочных бассейнов Восточного Казахстана: автореф. дис. д. г.-м. н. - Алматы: ИГН, 2005. - 45 с.

11. Korobkin V. V. Buslov M. M. Tectonics and geodynamics of the western Central Asian Fold Belt (Kazakhstan Paleozoides) Reference: RGG574 Journal title: «Russian Geology and Geophysics», New York. - 2011. - V. 50, № 12. - Р. 1585-1603.

12. Быкадоров В. А., Волож Ю. А., Антипов М. П. Возраст и тектоническая позиция солянокупольных структур Чу-Сарысуйской впадины (Центральный Казахстан) // Бюллетень Московского общества испытателей природы. Отдел Геологический / 2014. - № 6. - С. 3-11.

13. Вассоевич Н. Б. Избранные труды: Нефтегазоносность осадочных бассейнов. - М.: Наука, 1988. - 260 с.

14. Ронов А. Б., Хаин В. Е., Сеславинский Н. Б. Атлас литолого-палеогеографических карт Мира. Поздний докембрий и палеозой континентов. - Л., 1984. - 70 с.