ҰШАҚ МАРШРУТТАРЫН ТИІМДІЛЕУ АЛГОРИТМІН ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ ЕНГІЗУ
https://doi.org/10.55452/1998-6688-2025-22-3-176-185
Аңдатпа
Бұл зерттеу ұшқышсыз ұшу аппараттары (ҰҰА) үшін бағытты тиімділеу алгоритмін әзірлеуге және енгізуге бағытталған. Мақсат – қоршаған орта мен ауылшаруашылық салаларында ҰҰА-дан деректерді жинау және талдау процесін автоматтандыру үшін пайдалануға болатын жүйені құру. Жүйе Python, QGroundControl және MAVLink байланыс протоколы арқылы құрастырылған. Әзірленген жүйе қоршаған ортаны бақылау және картаға түсіру тапсырмаларының тиімділігін арттыру мақсатында ҰҰА-ның ұшу бағыттарын тиімділеуге бағытталған. Ол қоршаған орта мен ауыл шаруашылығы жерлерінің жай-күйі туралы нақты және дер кезінде ақпарат алуға мүмкіндік беретін деректерді жинау және талдау процесін автоматтандырады. Жүйені сынау нәтижелері оның нақты жағдайда жоғары тиімділігін көрсетеді. Осы зерттеудің нәтижелері ұсынылған маршрутты тиімділеу алгоритмін әртүрлі экологиялық және ауылшаруашылық жағдайларда сәтті қолдануға болатынын көрсетеді. Сондай-ақ жұмыста жүйені одан әрі дамыту оның мүмкіндіктерін кеңейту және басқа салаларда пайдалану ұсынылады.
Авторлар туралы
Д. Р. ҚұсайынҚазақстан
бакалавр, бағдарламалық жасақтама инженері
Алматы қ.
Р. И. Мухамедиев
Қазақстан
и.ғ.д., профессор, қолданбалы машиналық оқыту зертханасының меңгерушісі
Алматы қ.
А. С. Еримбетова
Қазақстан
PhD, т.ғ.к., қауымдастырылған профессор, жетекші ғылыми қызметкер
Алматы қ.
Я. И. Кучин
Қазақстан
магистр, аға ғылыми қызметкер
Алматы қ.
А. Сымагулов
Қазақстан
магистр, бағдарламалық жасақтама инженері
Алматы қ.
Әдебиет тізімі
1. Mangewa, Lazaro J., Patrick, A. Ndakidemi, and Linus K. Munishi. Integrating UAV technology in an ecological monitoring system for community wildlife management areas in Tanzania. Sustainability, 11 (21), 6116 (2019). URL: https://www.mdpi.com/2071-1050/11/21/6116.
2. Zhang, Haidong, et al. A review of unmanned aerial vehicle low-altitude remote sensing (UAV-LARS) use in agricultural monitoring in China. Remote Sensing, 13 (6), 1221 (2021). URL: https://www.mdpi.com/2072-4292/13/6/1221.
3. Mabhaudhi, T., Chibarabada, T.P., Modi, A.T. Prospects of improving agricultural and water productivity through unmanned aerial vehicles (UAVs). Agriculture, 10 (7), 256 (2020). URL: https://www.mdpi.com/2077-0472/10/7/256.
4. Xu, Y., Lan, Y., Zheng, X., & Zhang, H. Progress in agricultural unmanned aerial vehicles (UAVs) applied in China and prospects for Poland. Agriculture, 12 (3), 397 (2022). URL: https://www.mdpi.com/2077-0472/12/3/397.
5. Toscano, F., Fiorentino, C., Capece, N., Erra, U., Travascia, D., Scopa, A., ... & D’Antonio, P. Unmanned Aerial Vehicle for Precision Agriculture: A Review. IEEE Access (2024). URL: https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/10531194.
6. Yuan, S., Li, Y., Bao, F., Xu, H., Yang, Y., Yan, Q., ... & Lin, J. Marine environmental monitoring with unmanned vehicle platforms: Present applications and future prospects. Science of The Total Environment, 858, 159741 (2023). URL: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969722068413
7. Motlagh, N.H., Kortoçi, P., Su, X., Lovén, L., Hoel, H.K., Haugsvær, S.B., ... & Tarkoma, S. Unmanned aerial vehicles for air pollution monitoring: A survey. IEEE Internet of Things Journal (2023). URL: https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/10167736
8. QGroundControl. URL: https://qgroundcontrol.com (access date: 05.04.2025).
9. SwarMown. URL: https://github.com/uavkz/SwarMown/tree/dependabot/pip/django-3.2.24/mainapp (access date: 18.03.2025).
10. Django. URL: https://github.com/django/django (access date: 12.04.2025).
11. DEAP. URL: https://github.com/DEAP/deap (access date: 05.04.2025).
12. SCOOP. URL: https://github.com/ScoopInstaller/Scoop (access date: 18.03.2025).
13. Argparse. URL: https://github.com/python/cpython/blob/3.12/Lib/argparse.py (access date: 15.03.2025).
Рецензия
Дәйектеу үшін:
Құсайын Д.Р., Мухамедиев Р.И., Еримбетова А.С., Кучин Я.И., Сымагулов А. ҰШАҚ МАРШРУТТАРЫН ТИІМДІЛЕУ АЛГОРИТМІН ӘЗІРЛЕУ ЖӘНЕ ЕНГІЗУ. Қазақстан-Британ техникалық университетінің хабаршысы. 2025;22(3):176-185. https://doi.org/10.55452/1998-6688-2025-22-3-176-185
For citation:
Kusain D., Mukhamediev R.I., Yerimbetova A.S., Kuchin Y.I., Symagulov A. DEVELOPMENT AND IMPLEMENTATION OF A ROUTE OPTIMIZATION ALGORITHM FOR UAVS. Herald of the Kazakh-British Technical University. 2025;22(3):176-185. (In Kazakh) https://doi.org/10.55452/1998-6688-2025-22-3-176-185