БИЗНЕС-ПРОЦЕС МОДЕЛДЕРІН ТАЛДАУ: ЖЕКЕ МАҚСАТТЫ ЖАРНАМА АГЕНТТІГІНІҢ МЫСАЛЫ

Бизнес-процестерді модельдеу (BPM) цифрлық маркетинг саласында мақсатты жарнама үшін шешім
қабылдауды оңтайландыруда маңызды рөл атқарады. Адам басқаратын жұмыс процестеріне негізделген дәстүрлі, қолмен орындалатын BPM үлгілері масштабтауға, тиімділікке және динамикалық нарық талаптарына бейімделуге қатысты бірқатар шектеулерге тап болады. Бұл зерттеу Қазақстандағы жеке жарнама агенттіктері үшін процестің бейімделуін, мақсаттылық дәлдігін және нормативтік сәйкестігін (мысалы, GDPR, CCPA) арттыру мақсатында жасанды интеллект (AI) басқаратын автоматтандыруды адам тәжірибесімен ұштастыратын Human-AI Hybrid BPMN құрылымын әзірлеуге және бағалауға бағытталған. Зерттеу әдіснамасы негізгі өнімділік көрсеткіштері – процесс тиімділігі, қателерді азайту және автоматтандыру ауқымдылығы бойынша үш түрлі BPM үлгісін (қолмен, AI басқаратын және гибридті) салыстыра отырып, аралас тәсілге негізделеді. Ол үшін Bizagi BPMN диаграммалау құралы, Meta әзірлеуші құралдары және Google Analytics сияқты платформалар қолданылды. Нақты жағдайлық зерттеулер мен модельдеулерден алынған эмпирикалық тұжырымдар AI интеграциясы қолмен жұмыс жүктемесін 30–50%-ға азайтатынын, мақсатты дәлдікті 25–40%-ға жақсартатынын және шешім қабылдау қателерін азайтатынын көрсетеді. Сонымен қатар, зерттеу ерте кезеңдегі AI араласуы адам кері байланысынсыз біржақтылыққа алып келуі мүмкін екенін және этикалық сәйкестікті қамтамасыз ету үшін адам бақылауы қажет екенін анықтайды. Мақалада жарнама саласындағы AI негізіндегі BPM үлгілерінің практикалық негіздерінің жеткіліксіздігіне, сондай-ақ автоматтандыру мен адам бақылауын теңестіретін гибридті модельдер қажеттілігіне байланысты әдебиеттердегі олқылықтар қарастырылады. Болашақ зерттеу бағыттары ретінде – AI-дың бейімділігін арттыру және салалық ерекшеліктерге бейімделу үшін күшейтілген оқыту әдістерін қолдану ұсынылады. Бұл зерттеудің мақсатты жарнамаға арналған ауқымды, тиімді және үйлесімді BPM құрылымын қалыптастыруға, сондай-ақ AI негізіндегі процестерді оңтайландырудағы теориялық және практикалық кемшіліктерді жоюға ықпал етеді.

1. Rajasekhara M.P., Madhavi K., Turarbekova K., and Shevchik N. Digital marketing influence on the business performance of kazakhstan small & medium enterprises (SMES) // Herald of the Kazakh-British Technical University. – 2024. – Vol. 21. – No. 4. – P. 317–331. https://doi.org/10.55452/1998-6688-2024-21-4-317-331

2. Smith A., and Johnson K., Information, Communication and Society. – 2021. –Vol. 24. – No. 11. – P. 1593–1611. http://dx.doi.org/10.1080/1369118X.2021.1989011(2021).

3. California Consumer Privacy Act (CCPA) as Amended. State of California. Accessed: Jan. 07, 2025. [Online]. URL: https://www.ibm.com/think/topics/ccpa-compliance

4. Cavallo A., Cosenz F., and Noto G. Business model scaling and growth hacking in digital entrepreneurship // Small Business Management. – 2023. – Vol. 62. – No. 4. – P. 2058–2085. https://doi.org/10.1080/00472778.2023.2195463

5. Chen L., Sokolovskiy K., Zhang M., and Kolosova O. The impact of e-service quality and e-satisfaction on users’ loyalty to TikTok in Russia and China // Journal of Marketing Communications. – 2023. – P. 1–15. http://dx.doi.org/10.1080/13527266.2023.2166570

6. Coffin J. Asking Questions of AI Advertising: A Maieutic Approach // Journal of Advertising. – 2022. – Vol. 51. – No. 5. – P. 608–623. https://doi.org/10.1080/00913367.2022.2111728

7. Coscieme L., Manshoven S., Gillabel J., Grossi F., and Mortensen L.F. A framework of circular business models for fashion and textiles: the role of business-model, technical, and social innovation // Sustainability: Science, Practice and Policy. – 2022. – Vol. 18. – No. 1. – P. 451–462. https://doi.org/10.1080/15487733.2022.2083792

8. Duisebayeva M. (Doctoral dissertation). M. Narikbayev KAZGUU University, Kazakhstan. Accessed: Jan. 07, 2025. [Online]. URL: http://repository.kazguu.kz/handle/123456789/1533

9. European Union. (2018). General Data Protection Regulation (GDPR). Accessed: Jan. 07, 2025. [Online]. URL: https://gdpr-info.eu/

10. Gkikas D., Theodoridis P. AI in Consumer Behavior. In: Virvou M., Tsihrintzis G.A., Tsoukalas L.H., Jain L.C. (eds) Advances in Artificial Intelligence-based Technologies. Learning and Analytics in Intelligent Systems. – Vol. 22. Springer, Cham., 2022. https://doi.org/10.1007/978-3-030-80571-5_10.

11. Häglund E., and Björklund J. AI-Driven Contextual Advertising: Toward Relevant Messaging Without Personal Data // Journal of Current Issues and Research in Advertising. – 2024. – Vol. 45. – No. 3. – P. 301–319. https://doi.org/10.1080/10641734.2024.2334939

12. Harris P., and Lewis M. Journal of Marketing Communications. – 2022. – Vol. 28. – No. 4. – P. 345–362. http://dx.doi.org/10.1080/02650487.2022.2122251

13. Jansen B.J., and Tan W. Journal of Business Analytics. – 2022. – Vol. 14. – No. 4. – P. 167–184. http://dx.doi.org/10.1108/BAJ-08-2022-0024

14. Swetha K., Dr. T. Ananth Kumar and Dr. P. Kanimozhi. AI-Based Advertisement Optimization and Performance Analytics // Asian Journal of Applied Science and Technology (AJAST). – 2025. – Vol. 9. – Vol. 2. – P. 10–21. https://doi.org/10.38177/ajast.2025.9202

15. Kaur P., and Singh R. Cogent Business and Management. – Vol. 10. – No. 1. – P. 234–256. http://dx.doi.org/10.1080/23311916.2023.2232602

16. Lee S., and Kim J. International Journal of Retail and Distribution Management. – 2020. – Vol. 48. – No. 11. – P. 1205–1223. http://dx.doi.org/10.1108/IJRDM-10-2020-0410

17. Lopes T. and Guerreiro S. Assessing business process models: a literature review on techniques for BPMN testing and formal verification // Business Process Management Journal. – 2023. – Vol. 29. – No. 8. – P. 133–162. https://doi.org/10.1108/BPMJ-11-2022-0557

18. Rana N.P., Chatterjee S., Dwivedi Y.K., and Akter S. Understanding dark side of artificial intelligence (AI) integrated business analytics: assessing firm’s operational inefficiency and competitiveness // European Journal of Information Systems. – 2021. – Vol. 31. – No. 3. – P. 364–387. https://doi.org/10.1080/0960085X.2021.1955628

19. Anderson P., and Brown R. Business Process Management Journal. – 2022. – Vol. 28. – No. 4. – P. 701–719. http://dx.doi.org/10.1108/BPMJ-08-2022-0362

20. Rodriguez R., and Martinez C. Spanish Journal of Marketing – ESIC. – 2021. – Vol. 25. – No. 3. – P. 345–362. http://dx.doi.org/10.1108/SJME-06-2021-0099

21. Rozendaal E., and Buijzen M. Children’s vulnerability to advertising: an overview of four decades of research (1980s–2020s) // International Journal of Advertising. – 2022. – Vol. 42. – No. 1. – P. 78–86. https://doi.org/10.1080/02650487.2022.2135349

22. Bortan A.Y., and Baisakov B.M. Predicting future visitors in the restaurant business

23. using machine learning // Herald of the Kazakh-British Technical University.– 2021. – Vol. 18. – No. 3. – P. 36–41. https://doi.org/10.55452/1998-6688-2021-18-3-36-41.

24. Srivastava S., Wilska T. A., and Nyrhinen J. Awareness of digital commercial profiling among adolescents in Finland and their perspectives on online targeted advertisements // Journal of Children and Media. – 2023. – Vol. 17. – No. 4. – P. 559–578. https://doi.org/10.1080/17482798.2023.2257813.

25. Turkyilmaz A., Dikhanbayeva D., Suleiman Z., Shaikholla S., and Shehab E. Industry 4.0: Challenges and opportunities for Kazakhstan SMEs // Procedia CIRP. – 2021. – Vol. 96. – P. 213–218. https://doi.org/10.1016/j.procir.2021.01.077.

26. Uskenbayeva R.K., Moldagulova A.N., Satybaldiyeva R.Z., Bektemyssova G.U., and Kalpeeva Z.B. Methodology for modeling hybrid administrative business processes // Herald of the Kazakh-British Technical University. – 2019. – Vol. 16. – No. 3. – P. 318–323. https://vestnik.kbtu.edu.kz/jour/article/view/304.

27. Walsh J., Nguyen T.Q. and Hoang T. Digital transformation in Vietnamese SMEs: managerial implications // Journal of Internet and Digital Economics. – 2023. – Vol. 3. –No. 1/2. – P. 18–32. https://doi.org/10.1108/JIDE-09-2022-0018.

28. Zhang Y., and Luo X. proceedings of the 10th International Conference on Ubiquitous Information Management and Communication (2019). http://dx.doi.org/10.1108/978-1-78743-291-820191013.