ӨЗБЕКСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ГАЗ КЕН ОРЫНДАРЫНДА КҮКІРТ ҚҰРАМДЫ ГАЗДАРДЫ ТАЗАРТУ КЕЗІНДЕ ТҮЗІЛЕТІН ТЕХНОГЕНДІК ҚАЛДЫҚТАРДЫ ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ӘРТҮРЛІ САЛАЛАРДА МАҚСАТТЫ ҚОЛДАНУ

Қазіргі уақытта газ кен орындарында күкіртті газдарды тазарту нәтижесінде түзілетін өнеркәсіптік қалдықтарды пайдалана отырып, теміржол инфрақұрылымын жаңғырту үшін экологиялық қауіпсіз, қайта өңделетін және жоғары берік материалдарға деген сұраныс артып келеді. Дәстүрлі цемент негізіндегі бетондардың жоғары CO2 шығарындылары мен гидрофильді қасиеттері олардың ұзақ мерзімді және агрессивті ортада қолданылуын шектейді. Осыған байланысты бұл зерттеуде теміржол шпалдарында қолдануға арналған гидрофобты, химиялық тұрақты және термопластикалық қасиеттерге ие күкіртбетондардың қолдану перспективалары қарастырылды. Балқытылған күкірт, модификацияланған тұрақтандырғыштар, базальт талшығы және наноқоспалардан тұратын композициялар негізінде алынған үлгілер термогравиметриялық (ТГА/ДТА) және инфрақызыл спектроскопия (ИҚ) әдістерімен зерттелді. Сығылуға беріктік, су сіңіру коэффициенті, жылуөткізгіштік және механикалық тозуға төзімділік сияқты маңызды физика-химиялық қасиеттер зертханалық және өнеркәсіптік жағдайларда сыналды. Зерттеу нәтижелері күкіртбетонның тек цементсіз балама ретінде ғана емес, сонымен қатар болашақ теміржол шпалдары үшін ұзақ мерзімді, тұрақты және қайта өңделетін құрылымдық материал ретінде қолдануға болатынын көрсетті.

1. Bieliatynskyi A., Yang S., Pershakov V., Shao M. & Ta M. The use of fiber made from fly ash from power plants in China in road and airfield construction // Construction and Building Materialsю – 2022. – Vol. 323. – P. 126537.

2. Bieliatynskyi A., Yang S., Pershakov V., Shao M. & Ta, M. Study of carbon nano-modifier of fly ash in cement concrete mixtures of civil engineering // Science and Engineering of Composite Materials. – 2022. – Vol. 29. – No. 1. – P. 227–241.

3. Fediuk R.S., Yevdokimova Y.G., Smoliakov A.K., Stoyushko N.Y. & Lesovik V.S. Use of geonics scientific positions for designing of building composites for protective (fortification) structures. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering (vol. 221, no. 1, p. 012011). IOP Publishing. (2017, July).

4. Vlahovic M.M., Martinovic S.P., Boljanac T.D., Jovanic P.B. & Volkov-Husovic T.D. Durability of sulfur concrete in various aggressive environments // Construction and building materials. – 2011. – Vol. 25. – No. 10. – P. 3926–3934.

5. Quik J.T.K., Dekker E. & Montforts M.H.M.M. Safety and sustainability analysis of railway sleeper alternatives: Application of a novel method for material loops (2021).

6. Costa F.N. & Ribeiro D.V. Reduction in CO2 emissions during production of cement, with partial replacement of traditional raw materials by civil construction waste (CCW) // Journal of Cleaner Production. – 2020. – Vol. 276. – P. 123302.