КОНЦЕНТРАТТАРДЫ КЕПТІРУ ҮШІН НЕЙРОНДЫҚ ЖЕЛІНІ ОҢТАЙЛАНДЫРУ ПРОЦЕСТЕРІН КОМПЬЮТЕРЛІК МОДЕЛЬДЕУ МӘСЕЛЕСІ БОЙЫНША

Ғаламшардың экологиялық мәселелерінің ушығуы және жаһандық энергетикалық дағдарыстың жалғасуы жағдайында жүйелерді оңтайландырудың рөлі артуда. Бұл, әсіресе, өндірістің энергия тұтынуын азайту және соның нәтижесінде көміртегі жүктемесін төмендету арқылы жүзеге асады. Бұл мәселе Қазақстан экономикасының негізгі салаларының бірі – тау-кен өндіру және өңдеу секторы үшін де өзекті. Зерттеудің мақсаты – қара металл кендерін байыту процесінің энергияны көп қажет ететін кезеңдерінің бірі саналатын концентратты кептіруді оңтайландыру мүмкіндігін зерттеу. Экономикалық аспектілерге байланысты зерттеу Matlab визуалды модельдеу ортасында авторлар әзірлеген BSA 3.5–27 кептіру барабандарында темір кені концентратын кептіру процесінің цифрлық модельдерін қолдану арқылы жүргізілді. Авторлар теориялық зерттеулер мен толық көлемді эксперименттердің нәтижелеріне сүйене отырып, бар автоматтандыру жүйелерімен зерттелетін нысанның моделін жасап, радиалды негізді функциялардың нейрондық желісі негізінде процестерді басқарудың бейімделген оңтайландыру жүйесін ұсынды. Технологиялық процесті бақылау өлшемі ретінде кептіру агентін өндіруге жұмсалатын газ шығыны таңдалды. Зерттелетін концентраттарды кептірудің бастапқы жүйесі мен бейімделген бақылауы бар жүйенің цифрлық үлгілерінің жұмысын салыстыру нәтижесінде бақылау сапасы бағаланды. Алынған нәтижелерді темір рудасын өндіру және байыту кәсіпорындарының, сондай-ақ ұқсас технологияларды пайдаланатын басқа да пайдалы қазбаларды өңдеу кешендерінің кептіру процестерін басқару жүйелерін жаңғырту үшін қолдануға болады.

1. Об утверждении Правил перевозок грузов железнодорожным транспортом. Приказ министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан от 2 августа 2019 года № 612. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 2 августа 2019 года № 19188. https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1900019188.

2. Munro M. and Mohajerani A. – Marine Structures. – 2014. – V. 40. – PP. 193–224. https://doi.org/10.1016/j.marstruc.2014.11.004.

3. International Maritime Organization (IMO). Amendments (05-19) to the International Maritime Solid Bulk Cargoes (IMSBC) Code (on 1 January 2021) (MSC101/24Add.3)/ – 2019. – London. https://www.imo.org/en/OurWork/Safety/Pages/CargoesInBulk-default.aspx.

4. Isaenko G.E., Mikhailov V.G., Meshcheryakov N.S., Goryachko O.V. and Makavetskas A.R. Ferrous Metallurgy. Bulletin of Scientific // Technical and Economic Information. – 2023. – V. 79. – No. 3. – PP. 200–206. https://doi.org/10.32339/0135-5910-2023-3-200-206.

5. Ljung A.L., Lundström T., Marjavaara B. and Tano K. // International Journal of Heat and Mass Transfer.– 2011. – V. 54. – No.17-18. – PP. 3882–3890. https://doi.org/10.1016/j.ijheatmasstransfer.2011.04.040.

6. Sharma R. and Nimaje D. Drying Technology. – 2021. – V. 39. – PP. 1–10. https://doi.org/10.1080/07373937.2020.1863423.

7. Технологическая инструкция АО «ССГПО». – ERG, 2020. – 56 c.

8. Khramov A.N. and Subbotin M.Y. Bulletin of ZabSU. – 2019. – V. 8. https://cyberleninka.ru/article/n/osobennosti-svoystv-rudnyh-kontsentratov-vliyayuschie-na-vybor-konstruktsii-barabannyh-sushilok.

9. Patra A.S., Makhija D., Mukherjee A.K., Tiwari R., Sahoo C.R. and Mohanty B. Powder Technology. – 2016. – V. 287. – PP. 43–50. http://dx.doi.org/10.1016%2Fj.powtec.2015.09.030.

10. Ogunniran O., Binner E., Sklavounos A. Robinson J.P. Enhancing evaporative mass transfer and steam stripping using microwave heating // Chemical Engineering Science. – 2017. – V. 165. https://doi.org/10.1016/j.ces.2017.03.003.

11. Souza A.S., de Souza Pinto T.C., Sarkis A.M., de Pádua T.F. and Béttega R. Chemical Industry and Chemical Engineering Quarterly. – 2023. – V. 29. – No. 3. – PP. 189–200. https://doi.org/10.2298/CICEQ220208026S.

12. Mujumdar A.S. Handbook of Industrial Drying. – CRC Press, 2014. https://doi.org/10.1201/b17208.

13. Benitta A.C., Jundika C.K., Agus P.S. and Arun S.M. Drying Technology. – 2021. – V. 39. – No. 11. – PP. 1667–1684. https://doi.org/10.1080/07373937.2021.1907754.

14. Wu Z.H., Hu Y.J., Lee D.J., Mujumdar A.S. and Li Z.Y. Drying Technology. – 2010. – V. 28. – No. 7. – PP. 834–842. https://doi.org/10.1080/07373937.2010.490485.

15. Nedelin S.V. Ferrous Metallurgy // Bulletin of Scientific. Technical and Economic Information. – 2021. – V. 77. – No. 8. – PP. 936–942. https://doi.org/10.32339/0135-5910-2021-8-936-942.

16. Pikul Z. and Telichenko D. Information Science And Control Systems. – 2014. – V. 1. – No. 39. – PP. 160–169. https://ics.pnu.edu.ru/journal/articles/963/en/.

17. Прозументор И.В. Исследование процесса сушки угольных и апатитовых флотоконцентратов в барабанных сушилках и разработка АСУ ТП сушки. – Л.: Южгипрошахт, 1983. – № 227. https://www.dissercat.com/content/issledovanie-protsessa-sushki-ugolnykh-i-apatitovykh-flotokontsentratov-vbarabannykh-sushi-0.

18. Стальский В.В., Стороженко С.В. Записки Горного института. – 1972. – T. 62. – № 31. https://pmi.spmi.ru/index.php/pmi/article/view/11755.

19. Zarubin M. Journal of Chemical Technology and Metallurgy. – 2016. – V. 51. – No. 4. – PP. 473–482. https://journal.uctm.edu/node/j2016-4/16-Zarubin_p%20473-482.pdf.

20. Zarubin M. and Zarubina V. Energy Procedia. – 2016. – V. 95. – PP. 512–516. https://doi.org/10.1016/j.egypro.2016.09.077.

21. Mhaskar H.N. and Michelli C.A. Advances in Applied Mathematics. – 2020. – V. 13. – No. 3. – PP. 350–373. https://DOI:10.1016/0196-8858(92)90016-P.

22. Bai Z.Z. and Wu W.T. Numerical Linear Algebra with Applications. – 2019. – V. 26. – e2237. https://doi.org/10.1002/nla.2237.