N,N-ДИМЕТИЛАКРИЛАМИД НЕГІЗІНДЕГІ ГИДРОГЕЛЬДЕРДІ СИНТЕЗДЕУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ІСІНУ ҚАСИЕТТЕРІН ЗЕРТТЕУ

Қазақстан әлемдегі ең үлкен елдердің бірі, бірақ біздің жердің 70% шөл далада. Сонымен қатар, су ресурстарының жетіспеуінен көп ландшафтар шөл болып келеді. Гидрогельмен топырақты құрылымдандыру қазіргі уақытта су тапшы елдерде қолданылатын негізгі әдістердің бірі болып табылады. Осылайша, жоғары су сіңіргіш қабілеті бар гидрогельді зерттеу әлемдегі өзекті мәселелердің біріне жатады.
Бұл жұмыста гидрогельдер N,N-диметилакриламид және 2-Акриламидо-2-метил-1-пропансульфон қышқылы мен мономерлері тігетін агент N,N-метиленбисакриламидтің қатысуымен және аммоний персульфатының инициаторының қатысында радикалды полимерлеу әдісімен синтезделген.
Мономерлердің бастапқы концентрациясы, температура, инициатор мөлшері және әрекеттесу уақыты сияқты сополимеризацияның конверсиясына әсер ететін параметрлер зерттеді. Гидрогельдердің ісіну дәрежесі тігуші реагент пен инициатордың әртүрлі мөлшерін қосу арқылы қарастырылды. Нәтижесінде сополимерлену конверсиясының оңтайлы параметрлері: инициатор концентрациясы (0,07%), тігуші реагент концентрациясы (0,74%), оңтайлы температура (60℃) және сополимеризация уақыты анықталды.
Тәжірибелік мәліметтер нақты жүйелі түрде көрсетілген. Алынған гидрогельдерді ауыл шаруашылығында көптеген мақсаттарда, дәнді қаптауда және т.б салаларда қолдануға болады.

1. Raju KM, Raju MP 2001 Polym Int. 50:946–951.

2. Singh Anisha, Sharma Pramod Kumar, Garg Vipin Kumar, Garg Garima.–2010;4(2):Article 016. ISSN: 0976-044X

3. Hamidi Mehrdad, Azadi Amir, Rafiei Pedram 2009 Adv Drug Deliv Rev. 60:1638–1649.

4. Yang L, Chu JS, Fix JA. 2002 Int J Pharm. 235:1–15.

5. Shantha KL, Harding DR 2002 J Appl Polym Sci. 84: 2597–2604.

6. Park Mi-Ran, Chun Chang Ju, Ahn Sung-Won, Ki Min-Hyo, Cho Chong-Su, Song Soo-Chang 2010 J Controlled Release.147:359-67.

7. Kashyap N, Kumar N, Kumar M 2005 Crit Rev Ther Drug Carr Syst 22:107–49.

8. Chen X, Martin BD, Neubauer TK, Linhardt RJ, Dordick JS, Rethwisch DG 1995 Carbohydr. Polym 28:15–21.

9. Van der Linden HJ, Herber S, Olthuis W, Bergveld P 2003 Analyst;128:325–31.

10. Sikareepaisan Panprung, Ruktanonchai Uracha, Supaphol Pitt 2011 Carbohydr Polym. 83:1457-1469

11. M. Lira, L. Santos, J. Azeredo, E. Yebra-Pimentel, M. E. C. D. Real Oliveira 2008 Contact Lens & Anterior Eye 31:89–94

12. A.R. Hernandez-Martнnez, J.A. Lujan-Montelongo, C. Silva-Cuevas, Josue D. Mota-Morales, M. Cortez-Valadez, Бlvaro de Jesus Ruнz-Baltazar, M. Cruze, Jorge Herrera-Ordonez 2018 React. Funct. Polym. 122:75–84

13. A.L. Ramos-Jacques, J.A. Lujan-Montelongo, C. Silva-Cuevas, M. Cortez-Valadez, M. Estevez, A.R. Hernandez-Martнnez 2018 Eur Polym J. 101: 262–272

14. E.A. Morales-Wiemer, J. Macossay, E. Bucio 2013Radiat. Phys. Chem. 84:166–169

15. Guiping Ma, Dongzhi Yang, Qianzhu Li, Kemin Wang, Binling Chen, John F. Kennedy, Jun Nie 2010 Carbohydr Polym. 79:620–627

16. Melek Pamuk Algi, Oguz Okay 2014 Eur Polym J. 59:113–121

17. Kaldibek Zh. Abdiyev, Zhexenbek Toktarbay, Akbota Zh. Zhenissova, Mariamkul B. Zhursumbaeva, Raya N. Kainazarova, Nurxat Nuraje 2015 Colloids Surf A Physicochem Eng Asp. 480:228–235

18. Olga E. Zaborina, Rashid G. Gasanov, Alexander S. Peregudov, Vladimir I. Lozinsky 2014 Eur Polym J. 61:226–239

19. Contreras-Garcнa A., Bucio E., Concheiro A., Alvarez-Lorenzo C. 2011 J. Bioact. Compat. Polym. 26:405–419.

20. Aoki T., Kawashima M., Katono H., Sanui K., Ogata N., Okano T., Sakurai Y 1994 Macromolecules 27:947–952.

21. Durmaz S., Okay O 2000 Polymer 41:3693–3704.

22. S. Beuermann, M. Buback, P. Hesse, T. Junkers, I. Lacik, 2006 Macromolecules 39:509–516.

23. X. Liu, Z. Tong, O. Hu 1995 Macromolecules 28:3813–3817.

24. Z. Tong, X. Liu 1994 Macromolecules 27:844–848.

25. C. Yang, Z. Liu, C. Chen, K. Shi, L. Zhang, X.-J. Ju, W. Wang, R. Xie, L.Y. Chu 2017 ACS Appl. Mater. Interfaces 9:15758–15767.

26. A. Jones, D. Vaughan 2005 J. Orthop. Nurs. 9:1–11.

27. K. Nalampang, R. Panjakha, R. Molloy, B.J. Tighe 2013 J. Biomater. Sci. Polym. Ed. 24

28. Anthony James Paine 1990 Macromolecules 23:3109–3117

29. Ye Q, Zhang Z, Jia H, He W, Ge X 2002 J Colloid Interface Sci 253:279-284

30. K. Zh. Abdiyev, Zh. Toktarbay, A. Zh. Zhenissova, M. B. Zhursumbaeva, and R. N. Kainazarov 2015 Poly Sci, Ser. B 57:217–223.

31. Xiaona Wang, Qinyan Yue, Baoyu Gao, Xiaohui Si, Xun Sun, Shengxiao Zhang 2011. J Polym Res 18:1067–1072

32. J. Tripathy, D.K. Mishra, M. Yadav, K. Behari 2010 Carbohydr. Polym. 79:40–46.

33. Yebol Dauletov, Kaldybek Abdiyev, Zhexenbek Toktarbay, Nurxat Nuraje, Maryamgul Zhursumbaeva, and Bagdaulet Kenzhaliyev 2018 Fiber Polym 19:2023-2029

34. Xinyu Hu, Liandong Feng, Wei Wei, Aming Xie, Shiming Wang, Jianfa Zhang, Wei Dong 2014 Carbohyd Polym 105:135–144.

35. Tuncer Caykara, Ilkay Akcakaya 2006 Eur Polym J 42:1437–1445.