МҰНАЙБИТУМДЫ ЖЫНЫСТАРДЫ ҚОЛДАНУЫМЕН МАРГАНЕЦҚҰРАМДЫ ШИКІЗАТ АГЛОМЕРАЦИЯСЫН ТЕРМОДИНАМИКАЛЫҚ МОДЕЛЬДЕУ

Қазақстанда марганец кенінің өнімдері қолданылатын болаттың легирлеуші элементтері ретінде және оның беріктігін, қаттылығын, созылу беріктігі мен аққыштығын арттырады. Ферромарганец пен силикомарганец құрамындағы марганец болат пен қорытпаларға қышқылсыздандыру және легирлеуші қоспа болып табылады. Ферроқорытпа өндірісін дамыту мемлекет ішіндегі және одан тыс жерлердегі металлургиялық зауыттардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өндірісті жылына 100 мың тоннаға дейін арттыруды көздейді. Сонымен қатар, басты мақсат сапалы ферроқорытпалар, соның ішінде металл маганец алуға мүмкіндік беретін қайта өңдеуге арналған марганец агломератын алу. Химиялық және физика-химиялық талдау әдістерін қолданып, марганецқұрамды және мұнайбитумды жыныстардың сипаттамалары мен құрамы анықталды. Мұнайбитумды жыныстарды қосып марганец кенінің агломерациялаудың дериватограммасы екі эффектпен көрсетеді. 500-520K аймағындағы алғашқы экзоэффект марганец гидраттарын сусыздандыру процесіне тән. 950-1010К аймағындағы эндоэффект марганец карбонаттары мен кеннің минералды бөлігіне тән кальцийдің карбонаты қосылыстарының декарбонизациясы кезінде жылудың едәуір жұтылуын көрсетеді. 1:1, 1:2 тең кокстың мұнайбитумды жынысқа қатынасы кезінде марганец кенінің кокспен қоспасының дериватограммасы 280-320 және 480-520К аймағында екісатылы экзоэффекттен құрылады. Бұл мұнайбитумды жыныстың қосылыстарының бірінші жағдайында кристаллогидратты ылғалдың жойылғандығын айқындайды.
«Астра» бағдарламалық кешені арқылы мұнайбитумды жыныстарды марганецқұрамды шикізат агломерациясының жұмыс құрамдарына тән 2MnO₂ -C₂H₂-3O₂; 3Mn₂O₃-C₂H₆-3O₂; Mn₃O₄-C₂H₆-3O₂, жүйелері термодинамикалық модельдеу жүргізілді.

1. Baysanov S.O., Tolymbekov M.ZH., Gabdullin S.T. Perspektivy razvitiya margantsevoy otrasli Kazakhstana // Sovremennyye problemy metallurgii// Sb.nauch.trudov. Dnepropetrovsk. Dnepr. «Sistemní tekhnologíí»,2001. –T.2.S.55-58.

2. Svyatov B.A., Tolymbekov M.ZH., Baysanov S.O. Stanovleniye i razvitiye margantsevoy otrasli Kazakhstana.-Almaty. «Iskander», 2002.–146s.

3. Buketov Ye.A., Gabdullin T.G., Takenov T.D. Metallurgicheskaya pererabotka margantsevykh rud Tsentral’nogo Kazakhstana. Alma-Ata: Nauka KazSSR, 1979. –184s.

4. Tleuova S.T., Kapsalyamov B.A., Shevko V.M., Tleuov A.S., Karakhodzhayev T.R. Izucheniye protsessa aglomeratsionnogo obzhiga marganetssoderzhashchego syr’ya s ispol’zovaniyem neftebituminoznykh porod. Tr.MNPK, «Auyezovskiye chteniya - 8» Shymkent, 2009g.

5. Gurevich L.V., Veyts I.V., Medvedev V.A. Termodinamicheskiye svoystva individual’nykh veshchestv.-M:Nauka,1982. –S.125-130.

6. Sinyarev G.B., Vatolin N.A. Primeneniye EVM dlya termodinamicheskikh raschetov metallurgicheskikh protsessov. –M.:Metullurgiya, 1982.–264s.