АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ТАБИҒИ ЖӘНЕ ТЕХНОГЕНДІК ТӘУЕКЕЛДЕРІНІҢ ГЕОДИНАМИКАСЫН БАҚЫЛАУ

Мақаланың мақсаты – Алматы облысының табиғи және жасанды қауіптерінің аймақтық жүйесін жанжақты бағалау мақсатында картаны құру, оны ұсыну, өңдеу және талдау мәселелерін шешу. Осы мәселелерді шешу арқылы болашақта туындауы мүмкін қақтығыстар мен мәселелерді оңай реттеуге болады. Бұл, әсіресе, табиғи және техногендік апаттар туралы болжам жасау арқылы олардың алдын алу мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Алматы облысындағы табиғи және техногендік апатты жағдайлардың негізгі себептері таулы аймақтарға тән табиғи апаттармен байланысты. Біз маусымдық көшкіндер мен жер сілкіністері жағдайларын ескереміз. Алматы облысы таулы аймақта орналасқандықтан, жер сілкінісінің ошақтары өте көп және тектоникалық қозғалыстар жиі кездеседі. Ірі табиғи апаттардың алдын алу үшін арнайы бақылау жұмыстарын жүргізу қажет. Осы тұрғыдан алғанда геодинамикалық карталарды құрастыру, жер қыртысын зерттеу, жер сілкінісі ошақтарын анықтау және саралау маңызды рөл атқарады. Бұл шаралар ірі апаттардың алдын алуға мүмкіндік береді. Мақалада Алматы облысының табиғи және техногендік жағдайларының картасы жасалды. Картаны құру барысында ГАЖ деректерін пайдалана отырып, ArcGIS қосымшасы негізінде карта жасадық. ГАЖ деректерін арнайы ғарыштық зерттеулерді өңдейтін платформа арқылы алдық. Бұл деректер SRTM ғарыштық зерттеулер негізінде жиналды. Жыл сайынғы өзгерістер динамикасын зерттеу арқылы карталарды салыстырып, нақты болжамдар жасауға болады. Тегін платформалар арқылы деректерді жинау ұтымды шешімдер қабылдауға көмектеседі. Карталардың көмегімен мәліметтер базасын бақылауға, жаңартуға, сақтауға және өңдеуге болады. Мақалада облыс аймағына толық зерттеу жүргізіліп, ГАЖ деректерін тиімді және ұтымды пайдалану мәселелері қарастырылды.

1. Vaudour E. Sentinel-2 image capacities to predict common topsoil properties of temperate and Mediterranean agroecosystems. Remote Sensing of Environment, 2019, pp. 21–33.

2. Lurie I.K. Geoinformation mapping. Methods of Geoinformatics and digital equipment of cosmic snimkov, 2010, 424 p.

3. Rasskazov I.Yu. Geoacoustic a portable device of new generation for estimation of rockburst hazard of rocks, 2015, 52 p.

4. Kozhaev Zh.T. Geoinformation system of geomechanical monitoring of ore deposits using methods of space radar interferometry, 2017, 265 p.

5. Espolov T. Land. Almaty, 2013, 264 p.

6. Brad A.K. Brief History of Human Computer Interaction Technology, 1998, pp. 44–54.

7. Lur’e I.K. Introduction of GIS in the field of legal statistics in Kazakhstan, 1997, 115 p.

8. Bultanov D. Introduction of GIS in the sphere of law statistics in Kazakhstan, 2021, 154 p.

9. Berlyant A.M. Cartography: a manual for higher education institutions, 2003, 477 p.

10. Berlyant A.M. Cartography: a manual for higher education institutions, 2002, 336 p.

11. Sabirova A.I. Land relations in the Republic of Kazakhstan: Analysis and recommendations. Almaty, 2001, 174 p.

12. Kapralov E.G. Publishing center “Academy”, 2005, 480 р.

13. Berljant A. M. Doctor of Cartography: teacher for universities, 2003, 477 p.

14. Berljant A.M. Cartography: Textbook for universities, 2002, 336 p.

15. Dubinin M.Ju. Web GIS. Computer, 2008, 749 p.

16. Abdullin R. K. Perm State National Research University. Perm, 2020, 132 p.

17. Marcin L. Conversion between сartesian and geodetic coordinates on a rotational ellipsoid by solving a system of nonlinear equations, 2021, 145 р.

18. Hofmann-Wellenhof B. GPS theory and practice, 2018, 282 p.

19. Brad A.K. Brief History of Human Computer Interaction Technology, 2015, pp. 44–54.

20. Lur’e I.K. Introduction of GIS in the field of legal statistics in Kazakhstan, 2019, 115 р.