АВАРИЯЛЫҚ ТӨГІЛУ КЕЗІНДЕ СУ БЕТІНЕ МҰНАЙ МЕН МҰНАЙ ӨНІМДЕРІНІҢ ТАРАЛУЫН САНДЫҚ МОДЕЛЬДЕУ

Судың ластануы бүгінгі күннің өзекті мәселесі. Мұнай өндірудің өсуіне, мұнай тасымалдаудың жаһандануына, жаңа кен орындарының қолданысқа берілуіне қарай судың мұнай өнімдерімен ластану көлемі өсіп келеді. Бұл экожүйеге зиянын тигізіп отыр. Жұмыстың мақсаты су бетіндегі мұнай өнімінің таралуын сандық модельдеу, апаттық төгілулерді оқшаулау және жою бойынша іс-шараларды жоспарлау мен жедел басқарудың тиімділігін арттыруға көмектеседі. Ластану аймағының әр жылдамдықта қалай өзгеретінін зерттеу үшін ластаушы (бензин) шығарындыларының әртүрлі деңгейлері қарастырылды. Бұл есепті модельдеу үшін математикалық модель ретінде сығылмайтын сұйықтық үшін Навье-Стокс теңдеулері қолданылды. Навье-Стокс теңдеулерінің сандық шешіміне қарапайым алгоритм арқылы қол жеткізілді. Сандық әдіс пен математикалық модельді тексеру үшін тест тапсырмасы орындалды. Есептеу нәтижелері эксперимент нәтижелерімен салыстырылып, тамаша сәйкестікті көрсетті.

1. Siddiqua S., Chaturvedi A. and Gupt R. (2020) Advances in Applied Mathematics, pp. 835–842.

2. Oseni W.Y., Akangbe O.A. and Abhulimen K. (2023) Heliyon, vol. 9, no. 4, https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e15412.

3. Agranat V., Romanenko S.V. and Perminov V. (2021) Chemical Engineering Transactions, vol. 88, pp. 481–486. https://doi.org/10.3303/CET2188080

4. Li X., Chen G. and Zhu H. (2017) Marine Pollution Bulletin, vol. 123, no. 1–2, pp. 133–141. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2017.09.004.

5. Bozkurtoğlu S.N.E. (2017) Marine Pollution Bulletin, vol. 123, no. 1–2, pp. 57–72. https:// doi.org/10.1016/j.marpolbul.2017.09.029.

6. Toz A.C., Koseoglu B. and Sakar C. (2016) Archives of Environmental Protection, vol. 42, no. 4, pp. 22–31. https://doi.org/10.1515/aep-2016-0037.

7. Li D., Tang X., Li Y., Wang X. and Zhang H. (2018) Discrete Dynamics in Nature and Society, vol. 2018, pp. 1–22. https://doi.org/10.1155/2018/2736102.

8. Marques W.C., Stringari C.E., Kirinus E.P., Möller O.O., Toldo E.E. and Andrade M.M. (2017) Applied Ocean Research, vol. 65, pp. 178–191. https://doi.org/10.1016/j.apor.2017.04.007.

9. Liu X., Meng R., Xing Q., Lou M., Chao H. and Bing L. (2015) Ocean & Coastal Management, vol. 108, pp. 140–146. https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2014.08.016.

10. Guo W.J. and Wang Y.X.(2009) Marine Pollution Bulletin, vol. 58, no.5, pp. 726–734. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2008.12.015.

11. Belokopytov V.N., Kubryakov A.I. and Pryakhina S.F. (2019) Physical Oceanography, vol. 26, no.1, pp. 3–12. https://doi.org/10.22449/1573-160X-2019-1-3-12.

12. Kordzadze A.A. and Demetrashvili D.I. (2017) Journals of Georgian Geophysical Society, vol. 14, no. 2, pp. 53–74.

13. Dippner W. (2009) Hydrological systems modeling, vol. 2, pp. 204–246.

14. Xu J., Hao Z., Wang Y., Liu J., Liu G. and Zhang Y. (2019) IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, vol. 649. https://doi.org/10.1088/1757-899X/649/1/012027.

15. Alsudais N.S. (2016) Texas A&M University – Corpus Christi ProQuest Dissertations Publishing. 16 Juvinao B., Donaldo A. (2016) Diss. ETSI_Energia.

16. Begalishvili N.A., Tsintsadze T., Begalishvili N.N. and Tsintsadze N. (2012) Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, vol. 12, pp. 493–496. https://doi.org/10.4194/1303-2712-v12_2_41.

17. Guandalini R., Agate G. and Moia F. (2017) Energy Procedia, vol. 125, pp. 161–169. https://doi.org/10.1016/j.egypro.2017.08.165.

18. Contreras-Tereza V.K., Salas-de-León D.A., Monreal-Jiménez R. and Monreal-Gómez M.A. (2021) Arabian Journal of Geosciences, vol. 14, no.636. https://doi.org/10.1007/s12517-021-06959-x.

19. Rodrigues P.H.S. and Maiorino J.R. (2016) Brazilian Journal of petroleum and gas, vol. 10, no. 4. http://dx.doi.org/10.5419/bjpg2016-0020.

20. Guo G. and Cheng G. (2019) Process Safety and Environmental Protection, vol. 127, pp. 189– 196. https://doi.org/10.1016/j.psep.2019.05.012

21. Kaushik R. (2015) Advances in Applied Science Research, vol. 6, no.7, pp. 57–64.

22. Chang Y.R. and Chen K.S. (1995) International journal of heat and mass transfer, vol. 38, no. 9, pp. 1693–1703. https://doi.org/10.1016/0017-9310(94)00277-3.

23. Chen K.S. and Hwang J.Y.(1991) AIAA journal, vol. 29, no.3, pp. 353–360. https://doi.org/10.2514/3.10586.