МАГНИТ ӨРІСІ КӨМЕГІМЕН СҮТ САПАСЫН БАҚЫЛАУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Өндірісте физикалық және химиялық талдау арқылы өндірілетін өнімнің сапасын бақылаудың әртүрлі әдістері жетіп артылады. Соңғы жылдары азық-түлік өндірісі кезінде технологиялық процесстерді басқару мен бақылау кезінде ядролық магниттік резонанс (ЯМР) құбылысының принципін кеңірек пайдалану қолға алынуда. Берілген жұмыста сүт сапасын магнит өрісі арқылы автоматтандырылған басқару мақсатында ядролық магниттік резонанс құбылысын қолдану мүмкіндіктері қарастырылған. Аталған өнімнің ЯМР спектрлерінің изотоптарын зерттей отырып өнімнің табиғи немесе қоспа екенін, яғни оның құндылығы мен сапасын анықтауға болады. Сондай-ақ бұл жұмыста технологиялық процесстің құрылымдық сызбасы ұсынылып, автоматтандырылған басқару жүйесінде электромагниттердің көмегімен магнит өрісін тудыра отырып ЯМР-дің сигналдарын қабылдап, оны өңдеудің өрнектеріне түсініктеме берілген. Аталмыш әдіс тек процессті бақылап қана қоймай, сүт және сүт өнімдерінің физикалық қасиеттерінің өзгеруіне ықпал ете отырып, сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Ол үшін тудырылған магнит өрісінің оңтайлы мәнін таңдап, орнықтырып алғаннан кейін оны өте жоғары дәлдікпен бақылап ұстап тұру қажет. Магнит өрісінің таңдалып алынатын мәні өнімнің әр физикалық қасиетіне байланысты өзгеріп отыруы қажеттігін айта кету керек.

1. Balthazar С.F., Guimarães J.T., Rocha R.S., Pimentel T.C., Neto R.P., Tavares M.B. Nuclear magnetic resonance as an analytical tool for monitoring the quality and authenticity of dairy foods //Trends in Food Science & Technology. – 2021. – Vol. 108. – P. 84–91. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2020.12.011

2. Алдибекова А.Н., Воронин А.М., Ким Е.И. К вопросу о магнитной обработке молока // Международная научно-практическая конференция «Безопасность и качество продуктов питания и товаров народного потребления». – Алматы, 2009. – С. 256–259.

3. Алдибекова А.Н., Воронин А.М. Нутационный ЯМР-магнитометр для стабилизации магнитных полей спектрометров : Труды научной конференции молодых ученых. – Алматы, 2010. – С. 86–88.

4. Antequera I., Caballero D., Grassi S., Uttaro B., Perez-Palacios T. Evaluation of fresh meat quality by hyperspectral imaging (hsi), nuclear magnetic resonance (nmr) and magnetic resonance imaging (mri) // A review. meat science. – 2021. – Vol. 172. – P. 108340. https://doi.org/10.1016/j.meatsci.2020.108340

5. Gan J., Siegel J.B., Bruce Germa J. Molecular annotation of food – Towards personalized diet and precision health // Trends in Food Science & Technology. – 2019. – Vol. 91. – P. 675–680. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2019.07.016.

6. Aitchanov B., Voronin A., Partyka J., Aldibekova A. Automated NMR-relaxometry for control of production and quality // Informatyka, Automatyka, Pomiary w Gospodarce i Ochronie Środowiska 2014 (IAPGOŚ). – Poland, 2014. – P. 33–35. ISSN 2083-0157.

7. Voronin A.M., Aldibekova A. Application of NMR in technological processes of dairy production // Вестник Национальной инженерной академии Республики Казахстан. – Алматы, 2013. – № 4 (50). – С 106–112.

8. Алдибекова А.Н., Воронин А.М. Преобразователи расхода жидкости на основе ЯМР // Труды Национальной инженерной академии Республики Казахстан, Методы экспериментальной физики. – Алматы, 2010. – С. 129–131.

9. Sanchez L.J., Zhu D., Frew R., Kebede B. Optimization of nuclear magnetic resonance and gas chromatography-mass spectrometry-based fingerprinting methods to characterize goat milk powder // Journal of Dairy. – Science, 2021. – Vol. 104. – № 1. – P. 102–111. https://doi.org/10.3168/jds.2020-18467.

10. Voronin A.M., Partyka J., Aldibekova A. Formation of Accelerated Particle Beam in Isochronous Cyclotron // ACTA PHYSICA POLONICA. – Poland, 2014 – Vol. 125. – № 6. – P. 1408–1411.

11. Praveen A., Mishra D.P., Nagarajan S., Chaudhari S.R. Facile NMR approach for profiling curcuminoids present in turmeric // Food Chemistry. – 2021. – Vol. 341. – P. 2128646. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2020.128646.

12. Айтчанов Б.Х., Баймуратов О.А., Алдибекова А.Н. Системы управления качеством молока с частотно-импульсной модуляцией // Сборник материалов X Международной конференции студентов и молодых ученых «Наука и образование – 2015». – Астана, 2015. – С. 865–870.

13. Aitchanov B., Aitchanova S.K., Baimuratov O.A., Aldibekova A.N. A Simplified Model of the Control System with PFM // XII International Conference on Information Technology and Engineering. – France, 2015. – Р. 1465–1468.

14. Айтчанов Б.Х., Баймуратов О.А., Алдибекова А.Н. Сүтті ядролық магниттік резонанс негізінде магнит өрісімен өңдеу арқылы сапалық көрсеткіштерін эксперименттік бағалау // Вестник Алматинского технологического университета. – 2019. – № 3 (124). – С. 59–64.

15. Айтчанов Б.Х., Алдибекова А.Н.. Сүт өнімдерінің сапасын арттырудағы автоматтандыру мәселесі / ҚазККА Хабаршысы. – 2016. – № 1 (96) – С. 50–55.

16. Aitchanov B.H., Baimuratov O.A., Aldibekova A.N. Pulse – Frequency control system of the fluids magnetization of the used nuclear magnetic resonance // The 2nd International Virtual Conference on Advanced Scientific Results (SCIECONF–2014). – Slovakia, 2014. – P. 473–477.

17. Старикова А.Ф., Полянская И.С., Носкова В.И., Неронова Е.Ю. Производство функционального творога с применением электромагнитной обработки молока // Молочнохозяйственный вестник. – 2011. – № 3. – С. 36–41.

18. Aitchanov B. Kh., Baimuratov O.A., Aldibekova A. Development of the System with NMR Based on Electromagnetic Coils for Milk Processing // 14th International Conference on Electronics Computer and Computation (ICECCO). – 2018. – P. 206–212.

19. Айтчанов Б.Х., Алдибекова А.Н. Оценка настроечных параметров частотно-импульсной системы стабилизации напряженности магнитного поля при обработке молока методом ядерного магнитного резонанса // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. Технические науки. – 2018. – № 2. – С. 11–16.

20. Айтчанов Б.Х., Алдибекова А.Н., Асхат Г.А. Сүт сапасын басқару мәселесі // Труды II международной конференции «Информационные и телекоммуникационные технологии: образование, наука, практика». Алматы, 2015. – Т. 2. – С. 10–14.